HainrichHaiNơ và bài thơ " gửi mẹ ". (Hay là bài ca về tình yêu bất diệt .)
*****
Trên con đường không phải lúc nào cũng bằng phẳng của cuộc sống , đôi khi người ta bước hụt . Hố sâu đó trở thành nỗi đau trong tâm hồn ; day dứt , nóng bỏng trong nắng hè chói chang ...Có luồng gió nào nhẹ nhàng mà dịu mát òa tới xoa dịu những ưu phiền cố hữu kia ? Để rồi ta bất chợt nhận ra rằng tình yêu và niềm tin thật giản dị , gần gụi mà chân thành .
HainrichHaiNơ đã thổi tâm trạng ấy vào bài thơ " gửi mẹ ". Người ta không còn nhận ra một nhà thơ tỏa bóng như cây đại thụ giữa khu vườn thi ca . Lời thơ như những lời bộc bạch rất thật của đứa con thơ bé : dù cất bước xa xôi ngàn dặm cũng không bước qua nổi tình mẫu tử thiêng liêng , bàn tay mẹ ấm áp , giọng nói người dịu dàng , ánh mắt quá thiết tha - tình mẹ hiền sâu lắng ...
Lời khẳng định được đặt ở đầu bài thơ như một chân lý . Cái chân lý của những con người không biết hệ lụy . Có ánh nhìn nào vượt qua nổi ánh thái dương ? Có bàn chân nào đặt xa hơn mặt đất ? Thì đó chính là cao ngạo lòng người , là lý tưởng về một điều gì bất diệt hơn cuộc sống , lý tưởng đặt trên vầng trán cao và sáng bỗng mạnh mẽ không ngờ : " Con thường sống ngẩnh cao đầu mẹ ạ !
Tính tình con ngang bướng , kiêu kỳ
Nếu có vị chúa nào nhìn con vào mắt
con chẳng bao giờ cúi mặt trước uy nghi . "
" Chẳng bao giờ "- lời phủ định thốt ra để rồi khẳng định . Và rồi nâng cao sức mạnh của cái được giữ lại qua việc bác bỏ điều đã nói trước đó . Nếu ví khổ thơ thứ nhất như chú ngựa bất kham thì khổ thơ thứ hai lại là sợi dây cương dưới bàn tay điệu nghệ hãm chùng bước đi nước kiệu . Rảo bước từ từ như lời thơ dần lắng xuống : " Nhưng mẹ ơi - con xin thú nhận
Trái tim con dù kiêu hãnh thế nào
Đứng trước mẹ dịu dàng chân chất
Con thấy mình bé nhỏ làm sao . "
Lời tự thú tự đáy lòng của con bỗng ngân lên những tiếng diệu kỳ da diết . Có cái chùn chân nào thật tâm đến vậy ? Con bỗng bật lên câu hỏi - câu hỏi vọng trở lại như chính câu trả lời : "Có phải tinh thần mẹ diệu kỳ soi thấu ?
Như bay lên vùng ánh sáng cao siêu
Hay bao nỗi buồn xưa nung nấu
Trái tim mẹ hiền đùm bọc đứa con yêu . "
Cuộc sống vốn dĩ êm đềm . Và con người thường gây ra sự bất biến . Ba khổ thơ ở phần đầu đặt ra những giả thiết , những phủ định , những câu hỏi . Ẩn sâu trong cùng tận là câu trả lời , sự khẳng định và những lời kết luận . Song dường như con vẫn chưa nhìn nhận thấy , vẫn thả hồn ước vọng về những gì xa xôi hơn thế ! " Trong cơn mê con từ mẹ ra đi
Con muốn đi tận cùng trời đất
Để kiếm tìm tình yêu đẹp nhất
Trong đôi cánh tay con sẽ ôm ghì . "
Nếu là một ước mơ , người ta gửi vào ngôi sao . Những lời nguyện lại khe khẽ cất trong tiếng kinh cầu vang vọng .Một trái tim kiêu hãnh đi tìm ước mơ bằng chính hành động . Sự lôgíc giữa tính cách của con ( hay chính những tâm tư nơi nhà thơ ) khiến cho tâm lý con người được hiển hiện rõ nét qua câu chữ sắc sảo . Thi sĩ không tả cảnh chia ly , nhưng người ta như nhìn thấy một sự thầm lặng . Có thể người mẹ không nói điều gì cả , không ngăn cản , không giữ chân đứa con yêu lại ...Song có lẽ ...Ánh mắt người thêm một ngấn suy tư , vầng trán người thêm một nếp lo âu , sợi tóc nào bạc thêm vì mong chờ một người con xa ? Ôi lòng mẹ vẫn muôn đời nhân ái và bao dung như thế !
Bước đường con đi sẽ ra sao ? Câu hỏi đặt ra . Người đọc thắc mắc về bức tranh đối lập giữa thơ mộng và thực tế . Bước chân con đã đến những nơi chốn nào ? Tình yêu đẹp nào trong mắt con ngời sáng ? Nhà thơ không nói rõ nhưng vẽ lên bằng thứ ngôn ngữ sống động , giàu hình tượng : " Con tìm tình yêu khắp nơi khắp nẻo
Con đập vào các cánh cửa mỏi tay
Con đã van xin như một kẻ ăn mày
Nhưng chỉ nhận những ánh nhìn lạnh lẽo . "
Văn học thời kỳ đó có nhiều ý kiến cho rằng hình ảnh " hành khất tình yêu " là một hình tượng cực đoan mà nhà thơ chiếu rọi qua lăng kính u ám . Song có tình yêu nào cho đi không đòi hỏi nhận lại ? Có tình yêu nào sẵn lòng đón chờ những lầm lạc và mở rộng cánh cửa khoan dung ? Có tình yêu nào không một chút suy ngẫm , tính tóan đời thường mà con người từ khi sinh ra đều có cả ? Xin trả lời rằng đó chính là tình yêu của mẹ .
Có thể nhiều người không tin và bất bình , có thể những trái tim cao thượng lên tiếng , song rõ ràng chúng ta không thể nào phủ nhận . Cái không phủ nhận đã trở thành lời nhận định rõ ràng , mạch lạc nhất trong khổ thơ cuối : " Tim` không thấy tình yêu con trở về bên mẹ
Tâm trí chán chê , thân thể rã rời
Con bỗng thấy một tình yêu chân thật
Trong đôi mắt dịu hiền của mẹ , mẹ ơi !"
Câu thơ hay là lớp nghĩa bao trùm toàn bài thơ ? Ý thơ xuyên suốt và gắn kết như một chất keo đặc biệt để cấu tứ bài thơ thêm liền mạch . Lời kể của đứa con lúc như thủ thỉ , lúc lại như xót xa , như có cả lệ rơi trong xúc động dâng trào ...
...Thì mỗi trái tim yêu xin hãy hướng về bên mẹ . Người đã chăm bẵm , nâng niu ta từ thuở ấu thơ cho đến khi trưởng thành . Dìu dắt từng bước đi , lo lắng , chăm chút từng ngày tháng . Để dù tung cánh ngàn phương trời vẫn ước mong sà vào lòng mẹ như lúc bé xíu xiu , thủ thỉ bên tai mẹ rằng :" mẹ à ! Con đọc lại cho mẹ nghe bài ca về tình mẫu tử của HaiNơ nhé !"
*****
(Lâu lắm rùi hông phân tích thơ , nhớ wa' ! Hic hic ! )
23-10-2005
)
Chế độ Linear
