Ta đã từng được biết về Nguyễn Công trứ, một nhà nho mang tính chính thống rất cao, nhưng đã có cái gì diễn biến trong tư tưởng của ông để làm ra những áng văn chương có thể nói là chống đối lại với tư tưởng và học thuyết mà Nho giáo đã giáo dục cho ông. Nguyễn công trứ luôn là một vị quan mẫn cán, ôn luôn man mọi tâm huyết của mình để phục vụ cho triều định Bây giờ chúng ta hãy đọc tác phẩm "Hàn nho phong vị phú" để thấy được sự vượt khuân phép của ông trong lễ giáo:
Hàn nho phong vị phú
Chém cha cái khó !
Chém cha cái khó !
Khôn khéo mấy ai ?
Xấu xa một nó !
Lục cực bày hàng sáu, rành rành kinh huấn chẳng sai,
Vạn tội lấy làm đầu, ấy ấy ngạn ngôn hẳn có.
Kìa ai:
Bốn vách tường mo,
Ba gian nhà cỏ.
Đầu kèo mọt đục vẽ sao,
Trước cửa nhện giăng màn gió .
Phên trúc ngăn nửa bếp nửa buồng,
Ống nứa đựng đầu kê đầu đỗ.
Đầu giường tre, mối dũi quanh co,
Góc tường đất, giun đùn lố nhố.
Bóng nắng dọi trứng gà bên vách, thằng bé tri trô,
Hạt mưa soi hang chuột trong nhà , con mèo ngấp ngó .
Trong cũi, lợn nằm gặm máng, đói chẳng muốn kêu,
Đầu giàn, chuột cậy khua niêu, buồn thôi lại bỏ.
Ngày ba bữa, vỗ bụng rau bịch bịch, người quân tử ăn chẳng cầu no,
Đêm năm canh, an giấc ngáy kho kho, đời thái bình cửa thường bỏ ngỏ.
Ấm trà góp lá bàng lá vối, pha mùi chát chát chua chua,
Miếng trầu têm vỏ mận vỏ dà, buồn miệng nhai nhai nhổ nhổ.
Áo vải thô nặng trịch, lạnh làm mền, nực làm gối, bốn mùa thay đổi bấy nhiêu,
Khăn lau giắt đỏ lòm, giải làm chiếu, vận làm quần, một bộ ăn chơi quá thú.
Đỡ mồ hôi, võng lác, quạt mo,
Chống hơi đất, dép da, guốc gỗ.
Miếng ăn sẵn cà non mướp luộc, ngon khéo là ngon,
Đồ chơi nhiều quạt sậy điếu tre, của đâu những của.
Đồ chuyên trà , ấm đất sứt vòi ,
Cuộc uống rượu , be sành chắp cổ .
Đồ cổ khí bức tranh treo trên vách, khói bay lem luốc, mầu thủy mạc lờ mờ,
Của tiểu đồng pho sách gác đầu giàn, gián nhấm lăm nhăm, dấu thổ châu đo đỏ.
Cỗ bài lá, ba đời cửa tướng, hàng văn sách mập mờ,
Bàn cờ săng, bảy kiếp nhà ma, chữ nhật chữ điền xiêu xó.
Lộc nhĩ điền lúa chất đầy rương,
Phương tịch cốc khoai vừa một rỏ.
Tiêu dụng lấy chi mà phao phóng, thường giữ ba cọc ba đồng,
Mùa màng dành để có bao nhiêu, chừng độ một chiêng một bó,
Mỏng lưng xem cũng không giầu,
Nhiều miệng lấy chi cho đủ .
Đến bữa chưa sẵn bữa, con trẻ khóc dường ong,
Qúa kỳ lại hẹn kỳ, nhà nợ kêu như ó .
Thuốc men rắp bòn chài gỡ bữa, song nghĩ câu ý dã, thế nào cho đáng giá lương y,
Thầy bà mong dối trá kiếm ăn, lại nghĩ chữ dũng như, phép chi được nổi danh pháp chủ.
Quẻ dã hạc toan nhờ lộc thánh, trút muối đổ biển, ta chẳng bõ bèn,
Huyệt chân long toan bán đất trời, ngôi mả táng cha, tìm còn chửa chỗ.
Buôn bán rắp theo nghề đỏ, song lạ mặt, chúng hòng rước gánh,mập mờ nên hàng chẳng có lời,
Bạc cờ toan gỡ con đen, chưa sẵn lưng, làng lại dành nơi, hỏi gạn mãi giạm không ra thổ.
Gâp khúc lươn, nên ít kẻ yêu vì,
Gương mắt ếch, biết vào đâu mượn mõ.
Đến lúc niên chung nguyệt qúy, lấy chi tiêu đồng nợ đồng công?
Gặp khi đường xẩy chân cùng, nên phải tới cửa này cửa nọ.
Thân thỉ to to nhỏ nhỏ, ta đã mỏi cẳng ngồi trì,
Dần dà nọ nọ kia kia, nó những vuốt râu làm bộ.
Thầy tớ sợ men tìm đến cửa, ngảnh mặt cúi đầu,
Chị em e vất lấm vào lưng, chìa môi nhọn mỏ.
Láng giềng ít kẻ tới nhà,
Thân thích chẳng ai nhìn họ.
Mất việc toan dở nghề cơ tắc, tủi con nhà mà hổ mặt anh em,
Túng đường mong quyết chí cùng tư, e phép nước chưa nên gan sừng sỏ.
Cùng con cháu thuở nói năng chuyện cũ, dường ngâm câu lạc đạo vong bần,
Gặp anh em khi bàn bạc sự đời, lại đọc chữ vi nhân bất phú.
Tất do thiên, âu phận ấy là thường,
Hữu kỳ đức, ắt trời kia chẳng phụ.
Tiếc tài cả phải phạn ngưu bản trúc, dấu xưa ông Phó ông Hề,
Cần nghiệp kho khi tạc bích tụ huỳnh, thuở trước chàng Khuông chàng Vũ.
Nơi thành hạ đeo cần câu cá, kìa kìa người quốc sĩ Hoài âm,
Chốn lý trung xách thớt chia phần, nọ nọ đấng mưu thần Dương võ.
Khó ai bằng Mãi Thần Mông Chính, cũng có khi ngựa cưỡi dù che,
Giàu ai bằng Vương Khải Thạch Sùng, cũng có hội tường xiêu ngói đổ .
Mới biết :
Khó bởi tại trời,
Giàu là cái số.
Dầu ai ruộng sâu trâu nái, đụn lúa kho tiền,
Cũng bất quá thủ tài chi lỗ.
( Nguyễn Công Trứ)
Vậy thì đièu gì đã làm nên trong tư tưởng của ông như vậy? Theo tại hạ thiết nghĩ đó là do 2 lý do lớn:
1. Tính chất ngông trong tâm thức của Nguyễn Công Trứ: cái ngông này có lẽ cũng do thời đại mà sinh rạ chỉ có trong thời đại mọi người thi nhau cậy tài như thế kỷ XIX thì mới có thể sinh ra được một lớp nhà nho tài tử. và lớp nhà nho này có ảnh hưởng không nhỏ tới thời đại.
2. Đó chính là thời đại và văn hóa thời đại đó quyết định: Đó là văn hóa của thị dân, đối với thị dân thì họ không thể bằng lòng với:
"Thu ăn măng trúc, đông ăn giá,
Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ạo"
Như cacs nhà Nho đươc. cái mà thị dân cần là vật chất, là sự thỏa mãn về nhu cầu banr thân. Sống trogn một hoàn cảnh như vậy Nguyễn Công Trứ không thể không bị ảnh hưởng.
Theo tại hạ là như vậy, và hiển nhiên là chưa đủ để lý giải về Nguyễn Công Trứ, do vậy mong các huynh đệ có cao kiến chỉ giáo để các huynh đệ khác hoọ hỏi.
Ý kiến trên cũng rất có lý nhưng làm sao mà giải thich được hiện tượng Thúy Kiều bị cái nhìn quá khắt khe khi Nguyễn Công Trứ làm vịnh về Kiều. Và lại còn trong hoàn cảnh mà tiểu thuyết tài tử giai nhân của Trung Quốc thâm nhập mạnh mẽ vào Việt Nam. Ví dụ như bài thơ này của ông.
Vịnh Thúy Kiều
Ðã biết má hồng thời phận bạc,
Trách Kiều nhi chưa vẹn tấm lòng vàng.
Chiếc quạt, thoa đành phụ nghĩa Kim lang,
Nặng vì hiếu, nhẹ vì tình thì cũng phải.
Từ Mã Giám Sinh cho đến chàng Từ Hải,
Cánh hoa tàn đem bán lại chốn thanh lâu,
Bấy giờ Kiều còn hiếu vào đâu,
Mà bướm chán ong chường cho đến thế !
Bạc mệnh chẳng lầm người tiết nghĩa,
Ðoạn trường cho đáng kiếp tà dâm.
Bán mình trong bấy nhiêu năm,
Ðố đem chữ hiếu mà lầm được ai !
Nghĩ đời mà ngán cho đời.
Nguyễn công Trứ
Mong có được sự kiến giải thêm của Gioolanhdaumua_126.
Điều này thì cũng khó có thể nói một cách vẹn toàn được. Theo thiển kiến của tại hạ sở dĩ có hiện tượng này ở Nguyễn Công Trứ là vì 2 lẽ sau:
1. Nguyễn Công Trứ sinh ra và lớn lên trong sự giáo dục của nền nho học.Nên các tư tưởng Khổng - Mạnh đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến ông, do vậy trong mọi cái nhìn của Nguyễn Công Trứ đều có ảnh hưởng của Đạo đức nho giáo nên có cái nhìn rất khắt khe về Thuý Kiều như trên.
2. Thời đại Nguyễn Công Trứ là thời đại của vật chất của văn hoá mới ( So với Nho giáo). Do ảnh hưởng của xu thế thời đại nên ông cũng có khía cạnh phong tình và tài tử như những nhà nho đương thời.
Mong được chỉ giáo thêm.
31-12-2004
Chế độ Linear
