.
Thế Lữ(1907-1989), bút hiệu này là lấy từ tên thật Thứ Lễ nói trại lại, ẩn ý chỉ là “Quán trọ thế nhân”. Ông viết bài thơ theo cảm xúc về thân thế và sự nghiệp của Nguyễn Tường Tam, ...thật mãnh liệt to lớn đầy hoài bão, nhưng không bắt nắm được cơ hội hay thời cơ, để rồi trở thành con hổ bị nhốt vào chuồng thú “làm trò lạ mắt, thứ đồ chơi.”
Gặm một khối căm hờn trong cũi sắt,
Ta nằm dài, trông ngày tháng dần qua.
Khinh lũ người kia ngạo mạn, ngẩn ngơ,
Giương mắt bé riễu oai linh rừng thẳm
Nay sa cơ, bị nhục nhằn tù hãm
Để làm trò lạ mắt, thứ đồ chơi.
Thái độ của con hổ bị giam là một sự tha hóa lãng mạn cho chính nó, khi bốn bức tường vây nhục nhã, không thoát, chỉ còn một chỗ nương ẩn là nhớ về một thuở “hồng hoang”, nơi đó ẩn hiện vóc dáng “hùm thiêng” cái thời mà:
Ta bước chân lên, dõng dạc, đường hoàng,
Lượn tấm thân như sóng cuộn nhịp nhàng,
Vờn bóng âm thầm, lá gai, cỏ sắc.
Trong hang tối, mắt thần khi đã quắc
Là khiến cho mọi vật đều im hơi.
Ta biết ta chúa tể muôn của loài
Giữa chốn thảo hoa, không tên không tuổi.
“
Ta bước chân lên, dõng dạc, đường hoàng…/ nhưng:
...Giữa chốn thảo hoa, không tên không tuổi”, sao mà cô đơn lạnh lùng, khi mà quyền uy đạt đến điểm cao nhất, Thì chính nó trở thành “Đỉnh gió hú”, chỉ còn lại mình ta “
không tên không tuổi”, đã làm cho vạn vật bị tan biến…Thì chính lúc ta quay về với chốn trơ vơ cùng tận.
Cùng thời, Xuân Diệu cũng có những vần thơ lưu đậm dấu vết như trong bài thơ “Hi Mã Lạp Sơn", chỉ ra cái bi kịch, khi tưởng mình trên đỉnh cao, thì chính là lúc ta “rơi ngoài”, hiện tượng này ai trải qua đều thấy:
Ta là Một, là Riêng, là Thứ Nhất
Không có chi bè bạn nổi cùng ta
…
Ta bỏ đời, mà đời cũng bỏ ta
Giữa vắng ngắt, giữa lạnh lùng thế tuyệt!
(XD)
Cái thi vị ẩn dụ nằm trong “thơ mới” là để chỉ ra cái tính bó rọ của “thơ cổ” , như đời người của một thời đoạn trong đó sự tác động tính người chỉ là sự “có đến thì phải có đi”, cố níu kéo thì nó bị vây hãm như con hổ kia, rồi sẽ bị nhận chìm..., quan trọng ở đó nếu không biết nắm bắt sẽ không tồn tại, như thơ mới/thơ cũ tranh luận…, của nền thi ca Việt trước 1945, có những cằn cựa làm nền cho sáng tạo tiến bộ qua những thời kỳ hạn định, mà con người tác động như một lữ khách trong cuộc hành trình trường kỳ “không thủy không chung!?” nhưng nối liền, trong một tiến trình phóng tới, không có thắng bại mà sự kế thừa của giai đoạn dồn nén năng lực của cái trước đẩy ùa cho cái sau:
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang san ta đổi mới?
Sự biến động liên hồi của thế quang, con hổ của Thế Lữ nhớ lại giang sơn xưa như một hoài niệm và đâu đây vang vọng của “một thời vang bóng” đã phủ trùm màn đêm “ Quạnh hơi thu lau lách đìu hiu” rồi đây theo luật tuần hoàn di dịch cũng phải đi qua!….
.
23-08-2008
Chế độ Linear
