Dịch Hán thi

[Anh Nguyên]

Đường Thi Trích Dịch


CHIÊU QUÂN TỪ

Hán sứ khước hồi bằng ký ngữ,
Hoàng kim hà nhật thục nga my.
Quân vương nhược vấn thiếp nhan sắc,
Mạc đạo bất như cung lý thì.
- Bạch-Cư-Dị -

Chiêu-Quân

Sứ về tâu hộ mấy lời,
Ngày nào vàng bạc chuộc tôi trở về?
Nếu vua hỏi đến sắc, thì:
Đừng thưa chẳng được như kỳ trong cung...
- Anh-Nguyên -

[Anh Nguyên]

THU GIANG TỐNG KHÁCH

Thu hồng thứ đệ quá,
Ai viên triêu tịch văn.
Thị nhật cô chu khách,
Thử địa diệc ly quần.
Mông mông nhuận y vũ,
Mịch mịch mạo phàm vân.
Bất túy tầm dương tửu,
Yên hà sầu sát nhân.
~Bạch-Cư-Dị~

Dịch:

Sông Thu đưa khách

Thu về, lần lượt nhạn đi,
Sớm khuya tiếng vượn sầu bi trên đồi.
Ngày này thuyền khách đơn côi,
Nơi đây cũng lại là nơi chia lìa.
Lâm râm mưa, áo ướt đìa,
Im lìm bay đến, mây kia chặn buồm.
Chưa say chén rượu Tầm-Dương,
Trên sông khói sóng sầu thương giết người!...
~Anh-Nguyên~

[Anh Nguyên]

YẾN TÁN

Tiểu yến truy lương tán,
Bình kiều bộ nguyệt hồi.
Sinh ca quy viện lạc,
Đăng hỏa hạ lâu đài.
Tàn thử thiền thôi tận,
Tân thu nhạn đới lai.
Tương hà nghinh thụy hưng,
Lâm ngọa cử tàn bôi.
~Bạch-Cư-Dị~

Dịch:

Tiệc tan

Tiệc vui theo gió mát tan,
Qua cầu nhẹ bước, trăng vàng sáng trong.
Sênh, ca, vang đến tận phòng,
Lửa đèn soi sáng tận trong lâu đài.
Nắng tàn, ve hết inh tai,
Thu về, én đến lượn hoài trên không.
Làm sao đón giấc mộng hồng,
Đi nằm, dốc chút rượu nồng còn dư.
~Anh-Nguyên~

[Anh Nguyên]

XUÂN ĐỀ HỒ THƯỢNG

Hồ thượng xuân lai tự họa đồ,
Loan phong vi nhiễu thủy bình phô.
Tùng bài sơn diện thiên trùng thúy,
Nguyệt điểm ba tâm nhất khỏa châu.
Bích thảm tuyến đầu trừu tảo đại,
Thanh la quần đái triển tân bồ.
Vị năng phao đắc hàng châu khứ,
Nhất bán câu lưu thị thử hồ.
~Bạch-Cư-Dị~

Dịch:

Xuân đề trên hồ

Xuân về, hồ đẹp như tranh,
Núi non vây bọc in vành nước trong.
Bầu trời xanh ngắt cùng thông,
Trăng in đáy nước như lồng hạt châu.
Lúa xanh, thảm biếc thẫm mầu,
Cỏ bồ từng dải như màu lụa xanh.
Hàng-Châu, chưa bỏ đi đành,
Nửa vì vướng vít mối tình hồ đây...
~Anh-Nguyên~

[Anh Nguyên]

Ngã bản hán gia tử,
Tương thích thiền vu đình.
Từ quyết vị cập chung,
Tiền khu dĩ kháng tinh.
Bộc ngự thê lưu ly,
Viên mã bi thả minh.
Ai uất thương ngũ nội,
Khấp lệ thấp chu anh.
Hành hành nhật dĩ viễn,
Toại đáo hung nô thành.
Diên ngã ư khung lư,
Gia ngã yên thị danh.
Thủ loại phi sở an,
Tuy quý phi sở vinh.
Vô đoan kiến lăng nhục,
Đối chi tâm thả kinh.
Sát thân lương bất dị,
Mặc mặc dĩ cầu sinh.
Cầu sinh diệc hà liễu,
Tích tư thuờng vẫn doanh.
Nguyện giả phi hồng dực,
Thừa chi dĩ hà chinh.
Tích vi niếp trung ngọc,
Kim vi phẩn thượng anh.
Triêu hoa bất túc hoan,
Cam dữ thu thảo tình.
Truyền ngữ hậu thế nhân,
Hồ phụ nan vi tình.
~Bạch-Cư-Dị~

Dịch:

Khúc Tỳ-Bà Chiêu-Quân

Ta là con gái Hán gia,
Đem thân đi gả cho nhà Thiền-Vu.
Chưa xong lời nói giã từ,
Quân đi phía trước, ngọn cờ đã giương.
Con hầu, ly biệt khóc thương,
Ngựa xe đau đớn, trên đường hý vang.
Uất lòng, thương tổn tâm can,
Ướt đầm giải mũ, lệ tràn hoen mi.
Ngày ngày, xa mãi vẫn đi,
Hung-Nô rồi cũng đến khi tới thành.
Đón ta, nhà lớn đã dành,
Từ đây, Yên-Thị đã thành tên ta.
Khác dòng giống, thấy cách xa,
Tuy rằng có quý nhưng mà chẳng vinh.
Không đoan nghiêm, thấy bực mình,
Trước còn xấu hổ, sau kinh sợ nhiều.
Hoại thân khó biết bao nhiêu,
Lặng yên mà sống, chịu nhiều đắng cay.
Sống thì buồn tủi lắm thay,
Nghĩ nhiều càng thấy tức đầy tràn hông.
Mong sao mượn cánh chim hồng,
Để bay đi tít đến vùng xa khơi.
Xưa thân nạm ngọc sáng ngời,
Nay như hoa giữa phân hôi khác gì.
Sáng ra, hoa, có vui chi,
Cỏ Thu làm bạn, mong gì nữa đâu.
Truyền lời này lại đời sau:
"Vợ Hồ, khó ở với nhau vì tình"...
~Anh-Nguyên~

[Anh Nguyên]

Hậu địa thực tang ma,
Sở yếu tế sinh dân.
Sinh dân lý bố bạch,
Sở cầu hoạt nhất thân.
Thân ngoại sung chinh phú,
Thượng dĩ phụng quân thân.
Quốc gia định lưỡng thuế,
Bản ý tại ưu nhân.
Quyết sơ phòng kỳ dâm,
Minh sắc nội ngoại thần.
Thuế ngoại gia nhất vật,
Giai dĩ uổng pháp luân.
Nại hà tuế nguyệt cửu,
Tham lại đắc nhân tuần.
Tuấn ngã dĩ cầu sủng,
Liễm sách vô đông xuân.
Chức quyên vị thành thất,
Thao ty vị doanh cân.
Lý tư bách ngã nạp,
Bất hứa tạm thuân tuần.
Tuế mộ thiên địa bế,
Âm phong sinh phá thôn.
Dạ thâm yên hỏa tận,
Tản tuyết bạch phân phân.
Ấu giả hình bất tế,
Lão giả thể bất ôn.
Bi suyễn dữ hàn khí,
Tinh nhập tị trung tân.
Tạc nhật thâu tàn thuế,
Nhân khuy quan khố môn.
Tắng bạch như sơn tích,
Ty nhứ như vân đồn.
Hiệu vi tiển dư vật,
Tùy nguyệt hiến chí tôn.
Đoạt ngã thân thượng noãn,
Mại nhĩ nhãn tiền ân.
Tiến nhập Quỳnh-Lâm khố,
Tuế cửu hóa vi trần.
~Bạch-Cư-Dị~

Dịch:

Thuế nặng

Dâu, gai, đất tốt đều trồng,
Cốt cho dân chúng ấm lòng mà thôi.
Sống về dệt vải lụa thời,
Mong rằng sẽ được cuộc đời ấm no.
Ngoài ra còn phải nộp kho,
Dâng vua và lại phải lo mẹ già.
Hai kỳ thuế, nước đặt ra,
Thương dân, có ý lo xa thế này:
Mới đầu, phòng sự không hay,
Sắc rằng quan phải nhớ ngay một điều.
Thuế thôi, không được thu nhiều,
Thu thêm một thứ là điều trái sai.
Nhưng quan, năm tháng lâu dài,
Quan quen tói cũ, còn ai nhớ gì.
Khoét ta, cầu được yêu vì,
Quấy rầy, vơ vét, kể gì Đông, Xuân.
Lụa vừa dệt được vài phần,
Tơ ươm, gom lại mới gần đủ cân.
Làng thôn thúc nộp ầm ầm,
Xin cho thư thả một phần được đâu.
Cuối năm, trời đất u sầu,
Lạnh lùng gió thổi một mầu thê lương.
Khuya không đèn, chẳng thấy đường,
Tuyết rơi trắng xóa, còn đương tăng dần.
Trẻ không mảnh vải che thân,
Già manh áo mỏng không phần ấm êm.
Suyễn, trời lạnh, thấy sót thêm,
Hít vào khỏi mũi thấy liền đắng cay.
Hôm qua thâu thuế hết ngày,
Ghé nhìn qua cửa, thấy đầy trong kho.
Lụa, chồng như trái núi to,
Sợi, tơ, chất đống như kho mây đầy.
Nói rằng là vật thừa đây,
Dâng vua tùy tháng, số này đem ra.
Cướp đi đồ ấm thân ta,
Mắt mày chỉ biết để mà mua ân.
Đem về kho lớn Quỳnh-Lâm,
Năm dài sẽ hóa ra dần bụi thôi!...
~Anh-Nguyên~

[Anh Nguyên]

Lậu hạng cô hàn sĩ,
Xuất môn khổ thê thê.
Tuy vân chí khí tại,
Khởi miễn nhan sắc đê.
Bình sinh đồng môn hữu,
Thông tịch tại kim khuê.
Nẵng giả giao tất khế,
Nhĩ lai vân vũ khuê.
Chính phùng hạ triều quy.
Hiên kỵ ngũ môn tê,
Thị thì thiên cửu âm.
Tam nhật vũ thê thê,
Kiến lư tỵ lộ lập.
Phì mã đương phong tê,
Hồi đầu vong tương thức.
Chiếm đạo thướng sa đê.
Tích niên lạc dương xã,
Bần tiện tương đề huề.
Kim nhật trường an đạo,
Đối diện cách vân nê.
Cận nhật đa như thử,
Phi quân độc thảm thê.
Tử sinh bất biến giả,
Duy văn nhiệm dữ lê.
~Bạch-Cư-Dị~

Dịch:

Người bạn đau xót

Trò nghèo trong hẻm cô đơn,
Hễ ra đến cửa ngậm hờn nuốt cay.
Tuy rằng chí khí còn đây,
Tránh sao nét mặt đượm đầy ủ ê.
Bạn xưa cùng lớp đi về,
Tên ghi vào sổ Kim-Khuê lâu rồi.
Keo sơn, xưa bạn một đôi,
Đến nay mưa gió ai thời nhớ nhau.
Gặp nhau khi mới tan chầu,
Ngựa xe mới chợt tới đầu Ngũ-Môn.
Trời âm u đến mấy hôm,
Ba ngày trời đã mưa tuôn dầm dề.
Lừa gầy nép xát bên lề,
Gió tung, ngựa béo chạy đi hí rền.
Quay nhìn, người cũ đã quên,
Cướp đường đê cát tiến lên chẳng nhường.
Năm xua ở xã Lạc-Dương,
Nghèo hèn, vui vẻ, thường thường bên nhau.
Trường-An trên lộ, ngờ đâu,
Gặp nhau xa cách bùn đầu chân mây.
Gần đây cảnh ấy dẫy đầy,
Đâu riêng anh gặp cảnh này thảm thê.
Tử sinh lòng vẫn một bề,
Chỉ nghe ông Nhiệm ông Lê thuở nào...
~Anh-Nguyên~

[Anh Nguyên]

Chủng lan bất chủng ngãi,
Lan sinh, ngãi diệc sinh.
Căn cai tương giao trưởng,
Hành diệp tương phụ vinh.
Hương hành dữ xú diệp,
Nhật dạ câu trưởng đại.
Sừ ngãi khủng thương lan,
Khái lan khủng tư ngãi.
Lan diệc vị năng khái,
Ngãi diệc vị năng trừ.
Trầm ngâm ý bất quyết,
Vấn quân hợp hà như.
~Bạch-Cư-Dị~

Dịch:

Hỏi bạn

Trồng lan, chứ ngải làm chi,
Thế mà lan mọc, ngải thì mọc theo.
Mầm lên, rễ cũng cuốn theo,
Lá và dò dựa, sống theo tháng ngày.
Dò thơm cùng lá hôi này,
Ngày đêm nảy nở càng ngày càng cao.
Ngải, trừ sợ tổn lan sao,
Tưới lan, lại sợ ngải cao hơn giờ.
Lan chưa tưới, hãy còn chờ,
Ngải còn ngại diệt, làm ngơ chưa trừ.
Nghĩ hoài, nhưng vẫn chần chừ,
Bác xem,giải quyết nên như thế nào?...
~Anh-Nguyên~

[Anh Nguyên]

Ý khí kiêu mãn lộ,
Yên mã quang chiếu trần.
Tá vấn hà vi giả,
Nhân xưng thị nội thần.
Chu phất giai đại phu,
Tử thụ hoặc tướng quân.
Khoa phó trung quân yến,
Tẩu mã khứ như vân.
Tôn lôi dật cửu uấn,
Thuỷ lục la bát trân.
Quả phách động đình quất,
Khoái thiết thiên trì lân.
Thực bão tâm tự nhược,
Tửu hàm khí ích chân.
Thị tuế giang nam hạn,
Cồ châu nhân thực nhân.
~Bạch-Cư-Dị~

Dịch:

Ngựa béo áo cừu nhẹ

Đầy đường, khí thế dương dương,
Ngựa yên lóng lánh, trên đường bụi bay.
Hòi: "Làm gì? các vị này."
Người thưa: "Quan chức ngày nay trong triều."
Đại phu, các vị giải điều,
Còn mang giải tía, chắc đều tướng quân.
Trong quân dự tiệc khoe thân,
Ngựa phi nhanh chắc cũng gần như mây.
Hồ, bầu, chín loại rượu đầy,
Dưới sông, trên cạn, đã bầy món ngon.
Động-Đình, trái quýt no tròn,
Thiên-Trì, gỏi cá đã dòn, lại thơm.
Ăn no thoải mái tâm hồn,
Rượu vào, ý khí hùng hồn hăng say.
Giang-Nam hạn hán năm nay,
Cô-Châu, người lại ăn ngay thịt người!...
~Anh-Nguyên~