Học vị ngày xưa

[noikhocuadanong]

Tiến sĩ (Doctor of Philosophy thường được viết tắt là PhD). Tại một số quốc gia ở Mỹ và Châu Âu, tiến sĩ là một học vị do trường đại học cấp cho nghiên cứu sinh sau đại học, công nhận luận án nghiên cứu của họ đã đáp ứng tiêu chuẩn bậc tiến sĩ, là hoàn toàn mới chưa từng có ai làm qua. Thời gian để hoàn thành luận án tiến sĩ có thể từ 2 đến 5 năm hay dài hơn, tùy thuộc vào tình hình hay điều kiện khác nhau của từng nghiên cứu sinh, có thể làm bán thời (part-time) hay toàn thời (full-time). Có trường hợp nghiên cứu sinh không thể hoàn thành luận án của mình vì lý do nào đó và xin rút lui.

Ở Việt Nam, học vị tiến sĩ do trường đại học hoặc viện nghiên cứu thuộc nhà nước có thẩm quyền cấp cho các nghiên cứu sinh chuyên ngành sau khi công nhận luận án của họ.

Trước kia, khoảng từ 1975-1990, các trường đại học ở miền Nam Việt Nam cũng như các trường đại học ở miền Bắc Việt Nam trước 1975, theo hệ thống giáo dục của khối Cộng Sản Nga hay Liên Bang Xô Viết, chỉ có học vị phó tiến sĩ. Phần lớn, các nghiên cứu sinh trong nước thường làm luận án nghiên cứu tại Nga hay các nước khác trong hệ thống xã hội chủ nghĩa như Đông Đức, Hungari, Ba Lan, Tiệp Khắc, sau đó trở về Việt Nam làm việc.

Kể từ khoảng sau 1990, bằng cấp phó tiến sĩ cũ không còn thông dụng nữa. Các nghiên cứu sinh có thể trình luận án tiến sĩ tại các trường đại học chuyên ngành trong nước và được cấp học vị tiến sĩ của ngành đó. Tuy nhiên, ở Việt Nam hiện nay còn có cấp tiến sĩ khoa học áp dụng cho những người chuyên về nghiên cứu khoa học.

Theo hệ thống giáo dục của Nga học vị tiến sĩ được phân thành hai cấp: kandidat nauk (Кандидат наук, là phó tiến sĩ hay tương đương với tiến sĩ của Việt Nam hiện nay) và doctor nauk (Доктор наук, tương đương với tiến sĩ khoa học của Việt Nam ).

Trong giai đoạn phong kiến, tại các cuộc thi Nho học của Việt Nam, học vị tiến sĩ được trao cho những người đỗ tất cả ba kỳ thi: thi Hương, thi Hội và thi Đình, được ghi danh trong khoa bảng (trừ thời nhà Nguyễn, có thêm học vị Phó bảng không phải là tiến sĩ, nhưng cũng được chấm đỗ ba kỳ thi trên). Thời nhà Trần những người đỗ tiến sĩ được gọi là Thái học sinh.