Thơ voduonghonglam

[honglam]

15

Muôn phương bè bạn tình thân mến,
Của kiếp nhân gian giữa chợ đời,
Buổi loạn ly rồi bao kẻ khóc,
Ngày thanh bình lại lắm người vui.
Trăng về phố Hội mây giăng lối,
Thuyền ghé Đà giang sóng vẽ vời.
Núi Ngũ hành sơn năm ngọn tõa,
Phượng hoàng xoè cánh đã ra khơi. [3]

voduonghonglam

-[3] Ngũ hành sơn ,danh lam thắng cảnh đất Quảng nam,với truyền thuyết “ngũ phụng tề phi” năm phụng đồng bay . Đó là:
Theo văn bia tiến sĩ Mậu Tuất 1898 dựng trong khuôn viên di tích Văn Thánh Huế, thì khoa thi này, ngoài Đào Nguyên Phổ đỗ đầu với danh Đệ nhị giáp tiến sĩ xuất thân, những vị Tiến sĩ còn lại đều là Đệ tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân.
1 Phạm Liệu 2Phan Quang 3 Phạm Tuấn4 Ngô Chuân 5 Dương Hiển Tiến
[cả 5 vị trên đều đỗ tiến sĩ cùng khóa và cùng quê Quảng nam]

[honglam]

16

Ra khơi sóng tõa muôn trùng thẳm,
Biển biếc trời xanh núi ngút ngàn.
Côn đảo mây che hè nắng đổ,
Trường sa mưa tạnh buổi đông sang.
Ngựa hồ gió lạnh hí phương bắc, [4]]
Chim Việt đậu cành chọn hướng nam.
Ta giống Rồng Tiên dòng Lạc Việt ,
Làm sao tỏ mặt với lân bang…

[ 4 ]Hồ mã tê Bắc phong, Việt điểu sào Nam chi.[tích
"chim Việt ngựa Hồ"]
Nghĩa là: Ngựa Hồ hí gió Bắc, Chim Việt ở cành Nam.
Chim Việt là loài chim sinh ở đất Việt, thuộc phía nam nước Tàu. Mỗi năm cứ đến đầu thu, từng đàn chim Việt bay sang phương Bắc để kiếm ăn. Vì khi thu sang, phương Bắc có nhiều chỗ có giống lúa mới vừa chín…dễ kiếm ăn.
Tuy sang phương Bắc nhưng đàn chim Việt vẫn nhớ quê hương. Muốn làm ổ, chúng chọn cành cây chĩa về phương Nam, tức là hướng quê nhà mà chúng sinh trưởng.
Chim Việt tức (Việt điểu) để chỉ chim nhớ quê hương cố quốc.

Ngựa Hồ là ngựa ở nước Hồ. Nước này ở về phương bắc nước Tàu mà ngày xưa người Tàu thường cho là nước man rợ hay cũng gọi là Phiên quốc. Ngựa Hồ cao lớn, leo núi rất giỏi, chạy rất nhanh. Người Trung Quốc thường mua về làm ngựa chiến . Nước Hồ vốn ở xứ lạnh , khi đông về, gió bấc thổi, tuyết rơi lả tả, gió lạnh tê tái.
Ngựa Hồ tuy về Trung Quốc, là nơi tương đối ấm áp nhưng vẫn nhớ đến đất Hồ , mỗi độ đông về khi có gió bấc lạnh [là gió từ phương bắc thổi đến, ngựa cất tiếng hí lên thê thảm tỏ lòng nhớ cố quốc.

"Chim Việt ngựa Hồ" trở nên thành ngữ, có nghĩa bóng là loài vật mà cũng không quên nơi quê cha đất tổ , dù ở nơi đất khách quê người.

[honglam]

17

Lân bang có kẻ ưa dòm ngó,
Sự nghiệp cơ đồ của tổ tiên.
Máu thắm trời Nam ngàn thế hệ,
Xương xây đất Việt trãi ba miền.
Lời thề sông Hát xua Mông Cổ,
Tiếng thét bình Tây đuổi giặc Xiêm.
Con cháu đồng lòng chung nghiệp cả,
Lo chi non nước chẳng bình yên.

voduonghonglam

[honglam]

18
Bình yên ruộng lúa với nương dâu,
Phố xá bừng lên ánh nhiệm màu.
Bến Nghé thiếp sang ngày hội ngộ,
Hà tiên chàng lại buổi hoàn châu.
Hoa xưa hẹn lối ngày phong nhụy,
Trăng cũ thề đưa nối nhịp cầu.
Cách trở khôn ngăn dòng lá thắm.
Tình riêng xin gợi ý dăm câu…

voduonghonglam

[honglam]

19

Dăm câu ý đẹp tình thêm đẹp,
Vợ tiển chồng đi bước hải hồ. [5]
Muôn dặm kiếm hồng tung vó ngựa,
Ngàn năm khuê cát dậy lầu thơ. [6]
Quân qua Tam điệp rừng yên lặng,
Giặc đến Nhị hà nước nghẽn bờ. [7]
Thây địch chất cao thành gò Đống…[8]
Thanh triều nữa tĩnh nữa như mơ. [9]

voduonghonglam

[5] Cuối năm 1788, Càn Long sai Tổng đốc Lưỡng Quảng Tôn Sĩ Nghị chỉ huy 29 vạn quân Thanh hộ tống Lê Chiêu Thống về Đại Việt với danh nghĩa “phù Lê”, vào chiếm đóng Thăng Long.
Quân Tây Sơn do Đại tư mã Ngô Văn Sở, theo mưu kế … , chủ động rút quân về đóng ở Tam Điệp - cố thủ chờ lệnh. [Quân qua Tam điệp rừng yên lặng…,]
Nghe tin báo, ngày 25 tháng 11 năm Mậu Thân , Nguyễn Huệ thống lãnh đại quân tiến ra Bắc. Ngọc Hân công chúa tức Hữu cung hoàng hậu tiễn đưa [ …Vợ tiển chồng đi bước hải hồ , Muôn dặm kiếm hồng tung vó ngựa …]
[6]. Ngọc Hân Công chúa là một cô gái thông minh, một nữ sĩ tài hoa ,hương sắc vẹn toàn .Từ nhỏ đă được học thông kinh sử và giỏi thơ văn .Bà đã nỗi tiếng trong làng thơ nôm với bài “Ai tư vãn” do bà viết gồm 164 câu,theo thể song thất lục bát ca tụng chiến công vua Quang Trung [ Ngàn năm khuê cát dậy lầu thơ…]
[7] Đêm 30 tháng Chạp âm lịch Quang Trung đánh diệt các đồn Nguyệt Quyết, Nhật Tảo, dụ hàng được đồn Hà Hồi. Đêm mồng 4 Tết, Quang Trung tiến đến trước đồn lớn nhất của quân Thanh là Ngọc Hồi nhưng dừng lại chưa đánh khiến quân Thanh lo sợ, phần bị động không dám đánh trước nhưng cũng không biết bị đánh lúc nào. Trong khi đó cánh quân của đô đốc Long bất ngờ tập kích đồn Khương Thượng khiến quân Thanh không kịp trở tay, hàng vạn quân lính bỏ mạng. Chủ tướng Sầm Nghi Đống tự vẫn. Xác quân Thanh chết sau xếp thành 13 gò đống lớn,có đa mọc um tùm nên gọi là gò Đống Đa. [Thây địch chất cao thành Gò Đống…]
[8] Sáng mồng 5, Quang Trung mới cùng đô đốc Bảo tấn công vào đồn Ngọc Hồi. Trước sức tấn công mãnh liệt của Tây Sơn, quân Thanh bị động thua chết hàng vạn, phần lớn các tướng bị giết.Trong khi Quang Trung chưa đánh Ngọc Hồi thì Tôn Sĩ Nghị nghe tin đô đốc Long đánh vào Thăng Long, cuống cuồng sợ hãi đã bỏ chạy trước. Đến sông Nhị Hà, sợ quân Tây sơn đuổi theo, Tôn Sĩ Nghị hạ lệnh cắt cầu khiến quân Thanh rơi xuống sông chết rất nhiều làm dòng sông bị nghẽn dòng chảy. [Giặc đến Nhị hà nước nghẽn bờ ]… Trên đường tháo chạy, Tôn Sĩ Nghị bị hai cánh quân Tây Sơn của đô đốc Tuyết và đô đốc Lộc chặn đánh, tơi tả chạy thoát sang bên kia biên giới. Quân Tây Sơn đuổi theo và rao lên rằng sẽ đuổi qua biên giới cho đến khi bắt được Tôn Sĩ Nghị và Chiêu Thống mới thôi. Bởi thế dân Tàu ở biên giới dắt nhau bỏ chạy làm cho suốt năm sáu chục dặm đường không có bóng người và trâu bò súc vật…
Như vậy, sớm hơn dự kiến, chỉ trong vòng 6 ngày với kế hoạch tốc chiến tốc thắng ,với thiên tài mưu lược về quân sự của Nguyễn Hụê , quân Tây Sơn với quân số 10 vạn [phần lớn là dân quân chưa được tập luyện] đã đánh tan 29 vạn quân Thanh , lập nên một kỳ công hiển hách nhất trong lịch sữ nước ta và cả thế giới...Trưa mồng 5 Tết xuân Kỹ Dậu, Quang Trung với chiến bào đầy khói đen ,trên mình voi nhuộm đầy khói súng tiến vào thành Thăng Long trong sự vui mừng hã hê chào đón của toàn dân. … [Sau này khi nhớ lại lời hứa hẹn 10 năm sau vua Quang Trung sẽ lấy lại 2 tỉnh Quảng đông và Quảng tây mà Tàu đã chiếm của nước Nam ta trước kia không phải là lời nói quá nếu nhà vua không mất sớm…]!!!
[9]Tin bại trận đưa về, Càn long mắt nhắm mắt mở, nửa tĩnh nửa mê…Thôi rồi giấc mộng đế quốc bành trướng của triều Thanh tan tành thành mây khói…

[honglam]

20

Như mơ ngày tết xuân năm ấy,
Nguyễn Huệ oai hùng giữa núi sông.
Áo trận thơm nồng xuân Kỹ Dậu,
Giáp bào rạng rỡ đất Thăng Long.
Trời Nam lừng lẫy trang Hào kiệt,
Đất Việt vang danh giống Lạc hồng.
Thắp nén hương lòng dâng Tổ quốc,
Khói Trầm Nghi Ngút Quyện Trời Đông.

voduonghonglam

[honglam]

21

Trời đông một sáng tưng bừng dậy ,
Dân Việt hò reo giữa biển khơi.
Hải đảo đất liền hoa thắm nở,
Rừng xanh núi thẳm lá xinh tươi.
Cha xây bờ cõi nghìn hoa gấm,
Mẹ viết muôn trang sử tuyệt vời.
Em hẹn anh về cùng hội ngộ,
Bên dòng sông Cửu nước xanh tươi...

voduonghonglam

[honglam]

22

Xanh tươi dòng nước Cửu long giang,
Tưới cánh đồng quê trĩu lúa vàng,
Cô gái bên sông hò ới lã !!!
Anh mau về kịp chuyến đò sang .
Lòng em như chiếc thuyền nan nhỏ,
Lèo lái đưa anh suốt dặm ngàn,
Thuyền nhỏ nhưng tình em không nhỏ,
Anh về mau kịp chuyến đò ngang.

voduonghonglam

[honglam]

23

Đò ngang đò dọc người chen chúc ,
Tình Bắc Trung Nam- nghĩa đá vàng.
Sương sớm nắng che hồ Ba Bể,
Mưa chiều mây phủ Ngủ hành san.
Ai qua Bản Giốc lòng thương nhớ,
Người đến Nam quan hận bẽ bàng.
Kiếp Bạc trăng soi hồn vạn cổ, [1 ]
Hồ Tây mây phủ mấy lần sương...

Chú thích:
[1] [Đền thờ Đức Trần Hưng Đạo]