Ngọc trản ngân đài (chén ngọc trên đài bạc) hay Ngọc trản quyền, là bài quyền được Hội nghị chuyên môn toàn quốc lần thứ 3 do Liên đoàn Võ thuật cổ truyền Việt Nam phối hợp với Đại học Thể dục Thể thao tổ chức tại Đầm Sen, Thành phố Hồ Chí Minh từ ngày 15 đến 26 tháng 4 năm 1995, bình chọn, thống nhất đưa vào chương trình quy định chung của tất cả các võ phái cổ truyền trên toàn quốc. Hội nghị lần này, ngoài bài quyền nói trên, cũng chọn thêm được 2 bài khác là Bát quái côn và Huỳnh long độc kiếm, nâng tổng số các bài được chọn qua ba hội nghị lên 9 bài (4 bài tại hội nghị lần 1 tổ chức năm 1993 là Hùng kê quyền, Lão hổ thượng sơn, Tứ linh đao, Roi Thái Sơn; 2 bài tại hội nghị lần 2 năm 1994 là Lão mai quyền, Siêu xung thiên).
Lịch sử
Đây là một bài quyền với những kỹ thuật tiêu biểu cho võ thuật cổ truyền dân tộc và là bài chính thống, đặc trưng của đất võ Bình Định. Không ai biết bài quyền Ngọc Trản có từ bao giờ và xuất xứ ở đâu, nhưng theo lưu truyền trong dân gian, bài quyền này nguyên khởi từ võ phái An Vinh của võ sư Hương Mục Ngạc. Trong quá trình tìm tư liệu để nghiên cứu về nguồn gốc và đặc trưng võ cổ truyền Bình Định, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy bài thiệu quyền Ngọc trản trong gia phả họ Trương ở Phù Mỹ.
Lời thiệu
Mặc dù vẫn có câu điệp vần, 28 câu lời thiệu của bài vẫn cho thấy đây không hoàn toàn là một bài thơ:
1. Ngọc Trản ngân đài.
2. Tả, hữu tấn khai thập tự.
3. Luyện diệp liên hoa.
4. Đả sát túc, tọa, hồi mai phục.
5. Tấn đả tam chiến
6. Thoái thủ nhị linh.
7. Hoành tả, tọa, bạch xà lan lộ.
8. Hữu hoành sát thanh long biên giang.
9. Phụ tử tương tùy.
10. Hoành hữu, tọa, bạch xà lan lộ.
11. Tả hoành sát thanh long biên giang.
12. Phụ tử tương tùy.
13. Hồi tàng địa hổ.
14. Song phi, quyển dực.
15. Hạ bàn đoản đả.
16. Hồi, tiểu tọa khai cung.
17. Huỳnh long quyển địa.
18. Tấn, đả song quyền.
19. Hoành tả, phục hạc khai linh.
20. Trực tiền quyển địa.
21. Tấn, đả song quyền.
22. Hoành hữu, phục hạc khai linh.
23. Trực tiền quyển địa.
24. Tấn, đả song quyền.
25. Hướng, hậu đả thập tự.
26. Diện tý.
27. Hồi, tẩu mã giang tiên.
28. Bái tổ, lập như tiền.
Dịch nghĩa:
1. Chén ngọc đài vàng.
2. Tiến, mở thế chữ thập bên trái và bên phải.
3. Chọn lá liền hoa.
4. Đánh sít chân, tọa thế "hồi mai phục".
5. Tiến, đánh ba bận.
6. Lui, hai tay sắc sảo.
7. Xoay trái, tọa thế "Bạch xà lan hộ" (con rắn trắng qua đường cỏ).
8. Chém ngang bên phải bằng thế "thanh long biên giang" (con rồng xanh trên sông bên).
9. Thế cha con nương tựa nhau.
10. Hoành bên phải, tọa thế "Bạch xà lan hộ" (con rắn trắng qua đường cỏ).
11. Hoành bên trái quét thế "thanh long biên giang" (con rồng xanh trên sông bên).
12. Thế cha con nương tựa nhau.
13. Trở về thế rắn hổ đất núp.
14. Đá song phi (hai chân bay) rồi thế chim cuốn cánh.
15. Đánh vắt mâm dưới.
16. Về, tọa, xổm mở cánh cung.
17. Thế rồng vàng cuốn đất.
18. Tiến đánh hai đấm.
19. Xoay trái, thế "phục hạc khai linh" (chim hạc giúp phơi cánh).
20.Thế cuốn đất, đánh thẳng phía trước.
21. Tiến đánh hai đấm.
22. Xoay phải, thế "phục hạc khai linh" (chim hạc giúp phơi cánh).
23. Thế cuốn đất, đánh thẳng phía trước.
24. Tiến đánh hai đấm.
25. Chuyển phía sau đánh thế chữ thập.
26. Mặt nhìn hướng tý (hướng Bắc).
27. Trở về thế "tẩu mã giang tiên" (ông tiên ruổi ngựa trên sông).
28. Vái tổ, đứng như trước.
Ngoài lời thiệu kể trên, tại nhiều võ phái như Tân Khánh Bà Trà, Huỳnh Long phái, Vovinam v.v. còn nhiều dị bản khác của lời thiệu, trong đó dị bản sau cũng rất phổ biến:
Ngọc trản ngân đài, tả hữu tấn/tiến khai
Thập tự liên ba, đả sát túc
Tả hồi mai phục, tấn/tiến đả song quyền
Hồi phạt địa hồ, hữu ban loan đả
Tấn đả tam chiêu, thối/thoái thủ nhi binh
Hoành hữu tọa, phụ tử tương phùng
Lạc mẫu phùng phi, tương tự cấp thích
Thanh long tiến giang, bạch xà hoành sát
Lục hoạt khai binh, song phi chuyển địa
Hồi mã loan thanh, tấn lập như tiên
Dịch nghĩa:
Chén ngọc trên đài bạc, tiến mở bên trái và phải
Những đợt sóng liên tiếp chữ thập, đánh triệt phần chân
Quay về phía trái mai phục, tiến đánh bằng song quyền
Về trị chồn đất, chuyển phải đánh liên tiếp
Tiến đánh ba mặt, hay lui về thủ cũng là cách dùng binh
Xoay về phải ngồi, cha con gặp lại
Lạc mẹ rồi lại tương phùng, đánh nhanh như trước
Như rồng xanh vượt sông, rắn trắng đánh ngang
Sáu lần mở đường ra quân, đổi hướng đá song phi
Trở về nhạc ngựa reo vang, về vị trí cũ.
Đặc điểm
Ngọc trản ngân đài khai thác các tư thế nghịch tréo của bộ pháp kết hợp với sự dịch chuyển trọng tâm liên tục. Để thực hiện thăng bằng được tốt, các tư thế di chuyển trong bài quyền được biến hoá thật linh hoạt, khi thì mặt chân bối (chân trụ) được tạo trước rồi trọng tâm mới di chuyển, lúc thì di chuyển trọng tâm trước rồi mới tạo mặt chân bối sau, nên thấy vững mà không, không mà vững, lảo đảo ngả nghiêng như người say rượu. Hơn nữa chính thân pháp ngả nghiêng đã tạo đà tốt cho thủ pháp, hai tay hoạt động đồng bộ, hòa quyện với nhau một cách nhuần nhuyễn làm tăng thêm uy lực cho động tác tấn công và thêm kín đáo cho việc phòng thủ.
Đặc trưng bài quyền thể hiện uy lực của bài: tấn công công phu, toàn diện, chắc đòn, kết hợp nhu cương đúng lúc, đúng chỗ. Phòng thủ kín đáo với những thế né tránh, phản đòn lợi hại. Thân pháp nhẹ nhàng, linh hoạt khi di chuyển, và ra đòn vững chắc, mạnh mẽ khi đứng trụ. Bộ tay dữ dội, nhanh, chính xác, có lúc vờ như thủ để đánh lừa đối phương, hay dụ đối phương với thế vây hãm để tiêu diệt theo dạng "hư hư thực thực". Ý nghĩa
Chén ngọc trên đài bạc, vậy ẩn ý của người xưa khi đặt tên bài quyền và lời thiệu của bài quyền này thế nào, hiện có những giải thích khác nhau. Võ sư Nguyễn Anh Dũng cho rằng: Võ công và chén rượu, hình như có sự gắn bó ngàn đời. Trước khi lên đường ra chiến trận, được vua ban ngự tửu chúc kỳ khai đắc thắng, lúc ca khúc khải hoàn cũng được vua đón tận cổng thành, tự tay rót rượu mừng mã đáo công thành. Hoặc việc chinh chiến, không về cũng thường tình như uống chén rượu vậy thôi.
Tuy nhiên, võ sư Hồ Bửu, giám đốc Võ đường Tây Sơn-Bình Định tại Mỹ, một trong những học trò của hai võ sư Diệp Bảo Sanh (chưởng môn nhân đời thứ hai của Bình Thái Đạo) và Hồ Nhu (tức Hồ Ngạnh), lại tìm ý nghĩa của bài quyền Ngọc Trản từ những liên tưởng khác.
Võ sư Hồ Bửu cho rằng: Bài Ngọc Trản, có câu mở đầu Ngọc Trản ngân đài, tả hữu tấn khai. Ngọc trản (chén ngọc, chén nhỏ uống rượu hay trà), ngân đài (đĩa bạc có chân dùng để đặt trái cây cúng). Nhà của người Việt, hầu hết đều có một bàn thờ tổ tiên ông bà. Trên bàn thờ ấy, phía trước là cặp chân đèn cầy, chính giữa là một cái lư hương. Kế đến phía trong, và trước bài vị là lục bình cắm hoa, một đĩa bằng bạc có chân, người Bình Định gọi là cổ bồng, đặt trái cây, và bộ tách trà hay một nậm rượu với những chén ngọc nhỏ nhắn xinh xinh. Gia đình giàu có thì chén ngọc đũa ngà, cổ bồng bằng bạc; còn nhà nghèo khó cũng cố gắng lựa một bộ chén và cái đĩa đựng trái cây đẹp nhất, mà với họ quý như ngọc như ngà, để cúng kiến ông bà. Chén ngọc và đĩa bạc là hai vật thể làm sao có thể khai mở tiến ra bên trái bên phải? Thực ra câu thiệu này ngụ ý nói tổ tiên đã bỏ công sức, mồ hôi nước mắt và cả xương máu để xây đắp ngôi nhà và đất nước Việt Nam... Vậy điều đầu tiên của người học võ là phải biết tri ân các bậc tiền nhân và phải noi gương dấn thân bảo vệ non sông để Tổ quốc này mãi mãi trường tồn.
Thành viên sau đã gửi lời cám ơn đến LSB_Vô tình tiên tử vì bài viết hữu ích này:
- Chân trái sang trái – nghỉ.
- Chân trái về sát chân phải – nghiêm.
- Nghiêng người nhìn A – chào.
- Tay phải nắm, tay trái xòe, 2 tay giang rộng ra 2 bên C-D, vòng tròn tới A, chưởng trái chạm quyền phải – vòng tay.
- Xòe tay phải, 2 tay vẫn chạm dính nhau, kéo về hông phải, lòng bàn tay phải ngữa, chưởng trái dựng trên lòng bàn tay phải, lòng bàn tay trái hướng về D, 2 gối rùn thấp.
- Hai tay xỉa lên trước mặt, 2 cạnh bàn tay chạm vào nhau, lòng 2 bàn tay hướng vào người. Xoay hai lòng bàn tay áp vào nhau, xoay tiếp 2 lòng bàn tay ngữa về A, cuốn xuống ngoai 2 tay về hông.
Tam bộ bái tổ
- Tay phải nắm, tay trái xòe, chân trái lên A – xà tấn, chân phải lên A – chảo mã, vòng tay cho tròn, chưởng trái chạm quyền phải.
- Chân phải lui nhẹ sát chân trái, sang D – Trung bình, hoa quyền tay trái gạt lên, tay phải dìm xuống, chân trái về sát chân phải, lên A – chảo mã, vòng tay cho tròn, chưởng trái chạm quyền phải.
- Chân trái lui nhẹ sát chân phải, sang C – Trung bình, hoa quyền tay phải gạt lên, tay trái dìm xuống, chân phải về sát chân trái, lên A – chảo mã, vòng tay cho tròn, chưởng trái chạm quyền phải.
Nhị bộ phục sư
- Hoa quyền, tay phải diềm xuống, tay trái gạt lên, dỡ cao chân phải, lưng bàn tay phải chạm lòng bàn chân phải.
- Xoay người, ngược chiều kim đồng hồ 360 độ, chân phải bay tới B, chân trái bay cao lui về B – xà tấn, nhìn A, tay phải bảo vệ mặt gạt từ vai trái sang phải, vòng xuống xỉa thẳng lên, cánh tay vuông góc với thân người, tay trái bảo vệ mặt chụp ngang từ trên xuống dưới chỏ phải.
- Chân phải lui nhẹ sát chân trái, sang D – trung bình, chân trái về sát chân phải, lên A – xàtấn, tay trái bảo vệ mặt gạt từ vai phải sang trái, vòng xuống xỉa thẳng lên, cánh tay vuông góc với thân người, tay phải bảo vệ mặt chụp ngang từ trên xuống dưới chỏ trái.
Hồi thân lập trụ
- Chân phải về sát chân trái, sang C – trung bình, chân trái về sát chân phải, hai gối rùn – nhìn A – ngoai 2 tay về hông.
Ngọc Trản ngân đài
- Chân trái lên A – xà tấn, chân phải lên A – chảo mã, hoa quyền tay phải bảo vệ mặt gạt từ vai trái sang phải lòn xuống hông phải vận lực vào 5 ngón tay chụp tới mặt đối thủ, tay trái bảo vệ mặt chụp ngang từ trên xuống dưới chỏ phải.
Tả hữu tấn khai
- Chân phải rút nhẹ sát chân trái, chân trái lên hướng A – C - Đinh tấn, 2 tay vòng qua đầu chém tới A – C, trái úp, phải ngữa.
- Chân phải lên sát chân trái, sang ngang qua D – trung bình, chân trái sát chân phải xong lui về hướng C - B, 2 tay vòng qua đầu chém tới A – D, phải úp, trái ngữa.
- Ngoai 2 tay về hông, chân trái lên A – đinh tấn, nhìn A đẩy 2 chưởng tới A.
Thập tự luyện diệp
- Chân trái lui – xàtấn, 2 tay tréo đỡ xuống hạ bộ, tay trái ngoài, phải trong, vòng 2 tay qua đầu chém về AC, vòng 2 tay qua đầu chém về AD.
Liên đả sát túc
- Chân trái thẳng gối, quét tảo địa lên A, chân phải rùn thập thấp – đinh tấn nghịch, hoa quyền tay phải gạt lên, tay trái diềm xuống, nhìn A.
- Chân phải thẳng gối, quét tảo địa lên A, chân trái rùn thật thấp – đinh tấn nghịch, hoa quyền tay trái gạt lên, tay phải diềm xuống, nhìn A.
Tọa hồi mai phục
- Xoay lưng 180 độ, chân phải nhảy về B, ngồi xoay tiếp 180 độ, chân trái theo, quì – tọa tấn, hoa quyền tay phải gạt lên, tay trái diềm xuống, nhìn A.
Tấn đả tam chiến
- Chân trái lên A, tay trái bảo vệ mặt gạt từ vai phải qua trái, tay phải đấm thẳng tới A.
- Chân phải lên sát chân trái, sang D – trung bình, chân trái lui về B, tay phải bảo vệ mặt gạt từ vai trái qua phải, tay trái đấm thẳng về A.
- Chân trái lên sát chân phải, sang C – trung bình, chân phải lui về B, tay trái bảo vệ mặt gạt từ vai phải qua trái, tay phải đấm thẳng về A.
Thối thủ nhị linh
- Xoay người sang D, chân phải rùn, chân trái thẳng – đinh tấn, tay trái diềm xuống trước hạ bộ, tay phải gạt lên trước ngực.
- Chân trái lui về B – trung bình, nhìn A nắm cạnh bàn tay phải vòng qua đầu, lia từ vai trái tới A.
Tả hoành sát
- Hoa quyền, tay phải gạt lên, tay trái diềm xuống, rút cao gối trái đá ngang Bàn long tới AC. Rút gối trái để chân xuống C.
Hữu hoành sát
Hoa quyền, tay trái gạt lên, tay phải diềm xuống, rút cao gối phải đá ngang Bàn long tới AD, rút chân lại, xoay người 180 độ, để chân phải xuống B.
Hồi phát địa hổ
- Đinh tấn, chân phải rùn, chân trái thẳng, 2 tay vận lực vào 10 ngón chụp từ trên xuống B, trước gối phải.
- Xoay người trở lại, chân trái rùn phải thẳng – đinh tấn, nhìn A đẩy 2 chưởng về A.
Thanh long biên giang
- Chân phải lên sát chân trái, sang D – trung bình, chân trái lui về B, tay phải đấm thẳng xuống trước hạ bộ, chưởng trái che cổ phải, giựt ngang chỏ phải tới A – đinh tấn, xòe bàn tay phải úp chém tới A, đấm múc trái rồi phải về A.
Phụ tử tương tuỳ
- Chân trái lên sát chân phải, sang C – trung bình, chân phải lui về B – đinh tấn, 2 tay vòng ra sau bên phải từ trên xuống rồi xỉa lên A.
- Xoay nhẹ người sang D – chuyển đinh tấn, tay trái diềm xuống che trước hạ bộ, tay phải gạt lên che trước ngực.
- Nhìn A, chuyển đinh tấn chân trái trước rùn, gặt nắm tay trái từ vai phải tới A, lòng bàn tay úp vào người, nằm tay phải ngữa dưới chỏ trái.
Song phi chuyển dực
- Thẳng gối chân phải đá Tảo phong bằng cạnh bàn chân từ trái qua phải về A, hoa quyền tay trái diềm xuống, tay phải gạt lên cùng lúc bay đá thẳng chân trái.
- Chân phải rơi xuống trước, đứng vững, rút cao gối trái, 2 tay thẳng hàng, tay trái hướng về A, tay phải hướng về B.
Hạ bàn lôi đản đả
- Chân trái bước về B, xoay người 360 độ, chân phải lui về B, ngồi – hạ mã, gối trái chạm đất, tay trái diềm xuống song song với đùi trái, tay phải gạt lên bảo vệ đầu. Chuyển tấn Hạ mã, gối phải chạm đất, tay trái gạt lên bảo vệ mặt, nắm tay phải dưới chỏ trái.
Hồi tiểu tọa khai cung
- Nhớm chân phải, vận lực vào chân trái – trung bình, lui chân phải về B, chân trái theo, nhìn A, tay trái bảo vệ mặt gạt từ vai phải tới A, chỏ phải hướng về B, nắm tay phải ngang trán.
Tấn đả song quyền
- Hai nắm tay vòng lên cổ dưới lỗ tai, chân phải đá thẳng cùng lúc hai tay đấm thẳng tới A, để chân phải xuống phía trước.
Trực tiền quyển địa
- Thẳng gối trái quét tảo địa lên A, chân phải rùn thấp – đinh tấn nghịch, tay trái từ nách phải diềm xuống, lòng bàn tay ngữa, tay phải bảo vệ mặt gạt từ vai trái ra lòng bàn tay hướng tới A, nhìn A.
Huỳnh Long quyển địa
- Thẳng gối phải quét tảo địa lên A, chân trái rùn thấp – đinh tấn nghịch, tay phải từ nách trái diềm xuống, lòng bàn tay ngữa, tay trái bảo vệ mặt gạt từ vai phải ra lòng bàn tay hướng tới A, nhìn A.
Đồng tử vươn thân
- Chân trái lên sát chân phải – nghiêm, hai lòng bàn tay áp sát, chấp hai tay xỉa thẳng lên khỏi đầu, gạt 2 tay ra 2 bên xuống CD, vòng 2 tay lên tréo trước ngực, tay trái ngoài phải trong, gạt 2 chưởng ra 2 bên CD.
Hoành tấn đả liên hoàn
- Chân trái lui về B, chân phải lui theo, rồi lên A, sang D. Chân trái dịch nhẹ sang D, tay trái rồi tay phải thôi sơn ưng trảo đấm múc về A.
Hồi tả tọa
- Xoay người 180 độ, chân phải nhảy tới CB, chân trái theo ngồi chồm hổm, gối trái chạm đất – hạ mã, nhìn D tay trái diềm xuống song song đùi trái, tay phải gạt lên che đầu.
Bạch xà lăng lộ
- Thẳng gối phải quét tảo địa về D, tay phải từ nách trái diềm xuống ngữa, tay trái bảo vệ mặt từ vai phải gạt ra, lòng bàn tay hướng về D.
- Thẳng gối trái quét tảo địa về D, tay trái từ nách phải diềm xuống ngữa, tay phải bảo vệ mặt từ vai trái gạt ra, lòng bàn tay hướng về D.
Tả hoành sát
- Chân phải lên sát chân trái, xoay người 180 độ, chân phải lên C – đinh tấn, hoa quyền tay phải gạt lên, tay trái diềm xuống, đá ngang Bàn long chân trái về C, để chân xuống C.
Thanh Long biên giang
- Nhìn A, chân phải lên A – đinh tấn, tay phải đấm xuống che hạ bộ, chưởng trái che cổ phải, giựt ngang chỏ Kim chung phải tới A, xòe cạnh bàn tay phải lia ngang tới A, tay trái rồi tay phải đấm múc thôi sơn ưng trảo tới A.
Kim kê điển thủ
- Rút nhẹ chân phải – chảo mã, nhìn A, tay trái bảo vệ mặt chụp từ trên xuống trước nách phải, tay phải phía trong tay trái bảo vệ mặt gạt từ vai trái qua phải, cổ tay cong 90 độ, 4 ngón khép chặt, ngón cái mở rộng - hầu quyền.
Thối tảo bát liên hoàn
- Hoa quyền, tay phải gạt lên, tray trái diềm xuống, chân trái lên trước chân phải, gót trái tảo địa về AC, chân trái thẳng, phải rùn, cổ tay trái chụm 5 ngón lại móc lên câu quyền sau lông trái, nhìn A.
- Chuyển đinh tấn, chân trái rùn, phải thẳng, nắm tay phải rồi trái đấm múc thôi sơn ưng trảo về A.
Tẩu mã dương tiên
- Chân trái lui về B, nhún mạnh, cả người bay về B – chảo mã - chân phải trước, hoa quyền, tay trái gạt lên, tay phải diềm xuống - thủ, tay trái che đầu, tay phải gập trước ngực lòng bàn tay hướng vào người.
Lập bộ như tiền
- Chân phải lui về sát chân trái – nghiêm, khoanh tay lại tay trái ở trên, chưởng phải kéo về hông, chưởng trái dựng trên chưởng phải.
Hồi đầu vọng bái
- Nghiêm – nhìn A, hai tay xuôi theo thân người, nghiêng mình tới A – chào
16-04-2009
Chế độ Linear
