Theo lời kể lại của các lão võ sư vùng Tây Sơn Thượng Đạo (An Khê, Gia Lai), trong khoảng những năm 1770, khi dựng cờ khởi nghĩa, lập căn cứ địa nhằm chiêu mộ anh hùng hào kiệt bốn phương, ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ đã biên soạn bài Độc lư thương cho binh sĩ luyện tập. Độc lư ngụ ý tượng trưng cho sự đoàn kết một lòng và ý chí không gì chuyển lay của ba anh em nhà Tây Sơn khi đứng lên phất cờ khởi nghĩa, vững chắc như thế 3 chân của một chiếc lư hương. Độc lư còn hàm nghĩa thể hiện ý thức tôn thờ một chủ, đồng lòng quyết tâm ủng hộ nghĩa quân Tây Sơn của từng chiến binh cũng như của toàn thể nhân dân.
Sau khi Tây Sơn suy vi, Độc lư thương vẫn âm thầm được truyền dạy trong chi phái Tây Sơn võ đạo Bình Định tại An Khê. Tuy nhiên, trải những biến thiên dâu bể, nhiều đời lưu truyền trong các võ đường khác nhau nên khó tránh khỏi có những sai lạc trong chiêu thức cũng như những điểm chưa hợp lý trong tính khoa học của bài.
Lời thiệu
Tuy có một vài biến thể, lời thiệu sau đây tương đối đáng tin cậy hơn cả:
Bái tổ Độc Lư thương
Lập tấn liên ba phụng giang đầu.
Nhị bộ tấn nghinh khai đảng thủ.
Quy đầu phục thế tấn độc lư.
Hạ hồi ký túc song long kích.
Hoành thân chuyển đả tái nghịch tâm.
Hậu hoành nghinh chiến khai trực chỉ.
Hữu phi khai giác thích trung đình.
Phi bộ tạ hồi liên trung đỉnh.
Hồi long giáng thế đảo liên thành.
Chắp thủ Độc lư sát thích thương.
Song bộ khai quy đằng xuyên thích.
Phi vân chấp mã tấn sát ngưu.
Đảo thế khuynh thân hầu long bộ.
Chuyển long phi giác thối liên đài.
Liên ba tam bộ lập như tiền.
Đặc điểm
Mô phỏng hoàn hảo thần thái của chiếc độc lư ba chân cắm cây hươngbệ thờ, bài thương thể hiện sự vững chắc liền lạc và kín đáo khi phòng thủ, thần tốc và bất ngờ khi tấn công. Đòn thế của bài liên hoàn hỗ trợ nhau, biểu hiện sự kết hợp hài hòa của binh khí là cây trường thương trong tay người thi triển các chiêu thức với tấn pháp, bộ pháp, thân pháp, thủ pháp. Bởi vậy, uy lực của bài chỉ thực sự được phát huy tại những địa thế rộng rãi, nơi chiến địa, và tỏ ra hiệu quả trong các đoàn quân Tây Sơnngựa, trên thuyền hay dưới đất. trên các khởi nghĩa khi đánh trên lưng
Bái tổ Độc Lư thương
Chân trái sang trái - nghỉ.
Chân trái sát chân phải – nghiêm.
Thương dựng đứng, tay phải cầm thương, tay trái nắm lại để ở hông.
Dựng chưởng trái che ngực, nghiêng người – chào.
Ngoai tay trái về hông.
Tay phải cầm thương đứng, đẩy thẳng về A.
Xoay cổ tay cho mũi thương đảo 1 vòng tròn, từ trên ra sau, xuống dưới bên ngoài tay phải.
Lập tấn liên ba phụng giang đầu.
Rút cao chân phải đáp xuống B rùn, rút cao chân trái đáp xuống A thẳng – đinh tấn, nhìn B, tay phải cầm thương vòng qua đầu lia về B, chưởng trái thẳng về A, nhìn A.
Chân phải lên A – đinh tấn nghịch, nhìn A, mũi thương ¾ vòng nghịch kim đồng hồ, cắm xuống C, tay trái nắm gốc phía trên.
Rút cao chân phải để xuống B, rút cao chân trái để xuống A - chảo mã, nhìn A, tay phải cầm thương khoa 1 vòng tròn diềm cước cặp thương sau tay phải, tay trái mãnh công độc chưởng về A.
Đưa tay phải tới A, tay trái cầm gốc thương, thủ hướng A, mũi thương trước chân phải.
Hạ gót chân trái, mũi chân phải đá cán thương về A, chân phải lui mạnh về B – đinh tấn nghịch, đập mũi thương xuống A, nhìn A.
Nhị bộ tấn nghinh khai đảng thủ.
Nhìn B, chân trái bước về B, sau quây, nhìn A chân phải rút cao, mũi thương hướng xuống đất thủ, chân phải để xuống A – đinh tấn, đâm thẳng về A.
Chân phải lui về B – trung bình tấn, nhìn A, khoanh tay lại, tay trái trên, mũi thương hướng về A.
Chân phải tiến nghịch lên A – đinh tấn, loan địa từ dưới lên A – D.
Chân trái bước lên A – C – đinh tấn, loan địa từ dưới lên A – C.
Chuyển đinh tấn, loan địa từ dưới lên A – D.
Chuyển đinh tấn, loan địa từ dưới lên A – C.
Gối phải rút cao, mũi thương hướng xuống đất thủ, chân phải để xuống A – đinh tấn, đâm thẳng về A.
Chân phải lui ngang về D thẳng – đinh tấn, chân trái rùn hướng C, tay phải cầm thương khoa 1 vòng tròn diềm cước về D cặp thương sau tay phải, nhìn D, tay trái mãnh công độc chưởng về C, nhìn C.
Chuyển đinh tấn chân phải rùn, chân trái thẳng, khoanh tay lại, tay trái trên, mũi thương hướng về C, nhìn C.
Chuyển đinh tấn chân trái rùn, chân phải thẳng, tay phải cầm thương xoay 2 vòng tròn cặp thương sau tay phải, tay trái mãnh công độc chưởng về C.
Tay trái chụp cán thương, rút cao chân phải, rút cao chân trái bước lên A – đinh tấn, nhìn A, thọc mũi thương về A.
Quy đầu phục thế tấn độc lư.
Chân trái bước mạnh về B – xà tấn, nhìn A, mũi thương tém D – A – C bảo vệ chân, xoay người 360 độ - đinh tấn chân phải trước, nhìn A, mũi thương tạt C – A – D, rút cao chân phải, rút cao chân trái lên A – đinh tấn, nhìn A, thọc mũi thương về A.
Rút cao chân trái, nhìn A - thủ. Mũi thương vòng xuống ra sau tay phải, cặp sát người, mũi thương hướng lên trời.
Chân trái lên A – trung bình tấn, mũi thương thọc về A.
Chân phải lên A – đinh tấn, quất gốc thương về A.
Xoay người 360 độ nghịch chiều kim đồng hồ - xà tấn, nhìn A, thọc mũi thương về A.
Xoay người 360 độ thuận chiều kim đồng hồ - đinh tấn, tạt C – A – D bảo vệ chân.
Rút cao chân phải, rút cao chân trái lên A – đinh tấn, nhìn A, thọc mũi thương về A.
Hạ hồi ký túc song long kích.
Chân trái lui về B - chảo mã chân phải trước, gốc thương loan địa bên trái bảo vệ chân trái.
Chân phải lui về B - chảo mã chân trái trước, gốc thương loan địa bên phải bảo vệ chân phải.
Chân trái lui về B - chảo mã chân phải trước, gốc thương loan địa bên trái bảo vệ chân trái.
Rút cao chân phải, rút cao chân trái để xuống C - B – đinh tấn, nhìn C - B, thọc mũi thương về C - B.
Trở tay phải, chân trái từ C – B dịch ngang sang B – đinh tấn nhìn B, thương đứng mũi thương hướng lên trời đẩy thương sang trái hoành tả hướng C – B – D.
Sau quây, chân trái lên A, mũi thương phang song song mặt đất theo hướng B – C – A, nhìn A.
Chân phải tiến nghịch lên A – xà tấn, thọc mũi thương về A.
Buông tay trái , xoay người thuận chiều kim đồng hồ 360 độ - đinh tấn, nhìn A, mũi thương lia 1 vòng 360 độ về A, chân trái lên A, mũi thương lia 360 độ về A, tay trái chụp cán thương.
Chân phải tiến nghịch lên A – xà tấn, thọc mũi thương về A.
Buông tay trái, xoay người thuận chiều kim đồng hồ 360 độ - chảo mã tấn, nhìn A, mũi thương lia 1 vòng 360 độ về A, tiếp tục mũi thương qua đầu lia 360 độ về A, tay trái chụp gốc thương kéo lên trước vai trái, tay phải trước hông phải, mũi thương xéo xuống đất hướng A – D - thủ.
Hoành thân chuyển đả tái nghịch tâm.
Tay trái đẩy gốc thương sát tay phải, mũi thương hướng về A, sau quây, rút cao chân phải nhảy về B, chân trái nhảy theo tiến nghịch về B – xà tấn, nhìn A, tay phải cầm thương gánh trên vai, tay trái bảo vệ mặt gạt thủ chạm cán thương, nhìn A.
Xoay người nghịch chiều kim đồng hồ, mũi thương xoay 1 vòng 360 độ chém về A.
Chân trái tiến nghịch lên A – đinh tấn, mũi thương qua đầu 360 độ chém về A.
Chân phải lên A – đinh tấn, mũi thương qua đầu 360 độ chém về A, tay trái bám gốc thương, mũi thương bảo vệ mặt từ trái qua phải - bắc.
Chân trái lên A, mũi thương thẳng từ trên xuống - đập về A.
Tay trái buông gốc thương nắm phía trên tay phải, tay phải tuột xuống gốc thương, chân phải lui ngang về C – A, nhìn B quất mũi thương theo hướng A – D – B, đâm mũi thương về B – đinh tấn, nhìn B.
Hậu hoành nghinh chiến khai trực chỉ.
Chân phải bước tới B, chân trái lui ngang qua C rùn – đinh tấn, nhìn A, nắm gốc thương quất theo hướng B – D – A – C.
Chuyển đinh tấn chân phải rùn, mũi thương chỉ lên đẩy thương qua phải bảo vệ cơ thể - hoành hữu theo hướng AC – AD.
Hữu phi khai giác thích trung đình.
Rút cao chân trái, xoay người 360 độ theo hướng A – C – B – D – A, rút cao chân phải đệm lòng bàn chân phải ở cán thương, để chân phải tới A – đinh tấn, tay phải tuột xuống cán thương, đâm, tay trái gạt thủ che đầu, nhìn A.
Tay trái chụp gốc thương, quất ngịch về A.
Sau quây, chân phải bước về B; chân trái lui về B; chân phải bước về B, sau quây – đinh tấn, chân trái trước, nhìn A. Đồng thời, thương xoay trên đầu 4 vòng, mũi thương thọc thẳng về A.
Sau quây, chuyển đinh tấn chân phải trước, nhìn B, khoanh tay lại tay phải trên, mũi thương về B.
Phi bộ tạ hồi liên trung đỉnh.
Trở tay phải, tay trái nắm gốc thương, chân phải lên A - chảo mã, nhìn A loan địa bên phải rồi trái, xoay lưng, chân phải rút cao nhảy về B, chân trái bay cao tiến nghịch về B - ngồi, chân phải thẳng, nhìn A, 2 tay xoay thương trên đầu 3 vòng, buông tay phải, mũi thương ở trên vai trái, đứng trên chân phải, rút cao gối trái, nhìn A, thương từ vai trái đâm tới A, tay phải cầm cán thương, tay trái cầm gốc, 2 tay trước vai trái.
Hồi long giáng thế đảo liên thành.
Chân trái lên A - chảo mã, chân phải sang D – đinh tấn, quất nghịch mũi thương sang D.
Nhìn A, rút cao gối phải, mũi thương cắm xuống đất - thủ.
Chân phải để tới A – đinh tấn, nhìn A, mũi thương đâm thẳng tới A.
Chân phải lui nhẹ - chảo mã, mũi thương bảp vệ chân – tém hướng D – A.
Chân phải sang D, chân trái sang D để chân xuống trước chân phải - chảo mã, bảo vệ chân - tạt gốc thương hướng C – A.
Chân trái bước mạnh về B – xà tấn, sau quây – đinh tấn chân phải trước, nhìn A, quất nghịch mũi thương theo hướng B – C – A.
Chân trái lên A, mũi thương lòn dưới nách trái, chân phải tiến nghịch lên A – đinh tấn, nhìn A, buông tay phải, tay phải nắm cán thương từ trên vai trái; buông tay trái, tay trái nắm gốc thương từ vai trái, đâm về A.
Chuyển đinh tấn, nhìn B, khoanh tay lại tay trái trên, mũi thương hướng B.
Xoay mũi thương 2 vòng ½ trước mặt hướng C, nhìn A, dìm cước thương cặp theo chân phải, mũi hướng xuống. Tay trái mãnh công độc chưởng thẳng về B.
Chắp thủ Độc lư sát thíchthương.
Rút cao chân phải bước mạnh về C – B, bay cao chân trái tiến nghịch về B, thương bảo vệ mặt - bắt từ trái sang phải.
Chân trái tiến sát chân phải, chân phải rút cao, bắt về A 2 vòng tròn.
Để chân phải tới A – đinh tấn, nhìn A – đâm.
Rút cao chân trái để xuống sát chân phải, rút cao chân phải , bắt về A 2 vòng tròn. Để chân phải tới A – đinh tấn, nhìn A – đâm.
Song bộ khai quy đằng xuyên thích.
Lui nhẹ chân phải, nhìn A - chảo mã, loan bổ địa 2 vòng số 8 bên phải – trái - phải – trái.
Chân phải sang D – trung bình tấn, xoay lưng nhìn theo hướng A – D – B – C – xà tấn, đâm nghịch về C.
Xoay người 360 độ theo hướng C – B - D – A – C rút cao gối phải độc tiêu cước, nhìn C, cắm thẳng mũi thương xuống hướng C - thủ.
Chân phải tiến lên C – đinh tấn, nhìn C – đâm.
Phi vân chấp mã tấn sát ngưu.
Thẩy thương lên cao, tay trái chụp cán thương, tay phải chụp gốc thương, chân trái lui lên A – đinh tấn, thọc thẳng mũi thương về A.
Đổi tay, tay phải chụp cán thương, trở tay, chân phải lên A – đinh tấn, quất nghịch về A.
Đảo thế khuynh thân hầu long bộ.
Chân phải lui nhẹ - chảo mã, nhìn A loan bổ địa 2 vòng số 8 bên trái - phải – trái - phải, chân phải lui về B – đinh tấn, thương lia về B, tay trái mãnh công độc chưởng thẳng về A, nhìn A.
Chân phải bước tới D, tay trái chụp gốc thương, chân trái lui về D ngồi, chân phải thẳng, mũi thương lòn qua nách lên vai trái.
Đứng dậy, nhìn C, chân phải trước – đinh tấn, đâm mũi thương từ vai trái về C.
Chân trái bước 270 độ lên A, chân phải tiến nghịch lên A – đinh tấn, quất nghịch.
Chân phải lui nhẹ - chảo mã, loan bổ địa 3 vòng số 8 bên trái - phải – trái - phải – trái - phải.
Chân trái rút lên, xoay người 360 độ, đệm mũi thương vào lòng bàn chân trái, chân trái lui về B – đinh tấn, chân phải trước, nhìn A - đâm.
Chuyển long phi giác thối liên đài.
Tay phải tuột về gốc thương, buông tay trái, chân phải lui, nhìn A, thương qua đầu, gánh trên vai, tay phải cầm gốc thương, tay trái bảo vệ mặt - gạt thủ.
Chân trái lui về B, loan thiên 1 vòng trên đầu theo hướng A – C – B – D – A.
Tay trái chụp gốc thương, chân phải bước về B, chân trái tiến nghịch lên B rùn – đinh tấn nghịch loan thiên 4 vòng tròn trên đầu, tay phải buông, tay trái cầm gốc thương phía sau lưng, tay phải gạt thủ.
Lòn thương ra trước mặt, tay phải nắm cán thương, trở tay trái.
Chân phải lên A, chân trái tiến nghịch lên A – đinh tấn, quất nghịch.
Chân phải lui nhẹ - chảo mã, nhìn A, loan bổ địa 2 vòng ½ trái - phải – trái - phải – trái.
Cắm mũi thương ngang gối phải, rút cao gối trái, bay đá thẳng phải về A.
Đinh tấn, chân phải rùn, nhìn A, đâm mũi thương về A.
Rút nhẹ chân phải - chảo mã, nhìn A, xoay cổ tay cho mũi thương đảo một vòng tròn từ trước ra sau, xuống dưới hướng lên bên ngoài tay phải.
Liên ba tam bộ lập như tiền.
Mũi thương cắm xuống đất, tay trái chụp gốc thương, loan bổ địa 2 vòng số 8 bên phải – trái - phải – trái cùng lúc lui chân phải – trái với tấn chảo mã.
Chân trái lui mạnh – đinh tấn nghịch, mũi thương cắm xuống ngang đùi trái, nhìn A.
Chân phải rút cao, chân trái rút cao lên A rùn – đinh tấn, nhìn A, tay trái buông thương, tay phải lia thương về B, tay trái mãnh công độc chưởng thẳng về A, nhìn A.
Chân phải lên sát chân trái – nghiêm, nhìn A, xoay cổ tay cho mũi thương đảo 1 vòng tròn ngoài tay phải.
Xoay cổ tay cho mũi thương đảo 1 vòng tròn nghịch lại, cặp thương sau tay phải sát thân người.
Tay trái nắm lại để ở hông, tay trái bám thủ dựng chưởng che ngực, nhìn A, nghiêng người – chào.
Ngoai tay trái về hông.
16-04-2009
Chế độ Linear
