Theo lời của võ sư Trương Hùng, người được cho là truyền nhân chính thức của bài và cũng là người có công đưa bài côn giới thiệu ra cả nước, lai lịch của bài côn có thể được xét đến từ những năm 1945, khi một người Việt gốc Hoa là ông Huỳnh Dền chạy giặc vào đất Phú Yên. Tại đây ông lập nghề dệt lụa ở thôn Đông Phước, xã Hòa An, huyện Phú Hòa. Là người từng nhiều năm theo học võ Thiếu Lâm Tự Trung Quốc, ông mở lò võ dạy cho nhiều người. Trong số những học trò của ông có võ sư Trương Hường, chú ruột võ sư Trương Hùng, vừa là người nhà, vừa là người chăm chỉ nhất nên được ông truyền tất cả bí quyết, tinh hoa võ nghệ mà ông biết. Bài Bát quái côn được coi là bảo bối của môn phái, chỉ được truyền trong dòng họ, không mở rộng ra bên ngoài. Sau đó Trương Hường dạy lại bài côn này cho những anh em trong họ trong đó có Trương Hùng. Về sau, tư tưởng thoáng hơn, bài côn vượt thoát khỏi nội tộc, được truyền cho những môn sinh có đẳng cấp cao của môn phái, tuy nhiên do sự phức tạp và yêu cầu khá cao như: đam mê, chăm chỉ, chuyên luyện, công phu, thể lực, công lực tốt, tinh thần võ sĩ đạo v.v. khiến nhiều người bỏ cuộc, không theo được tới cùng.
Lời thiệu
Phát bản linh thủ,
Xà vương khai môn
Long du điền hải,
Điểu thủy đăng thiên
Xuyên sơn định trận,
Nhất tướng ngũ môn
Bát quái đồng thần,
Lưỡng kê linh thủ
Vạn phụng như hoa,
Bát phương loạn xạ
Điểu trá yên phi,
Thạch thân xuất thế
Tứ Tướng hồi môn,
Lão tôn loạn đả
Triều bàn bát quái,
Độc giác chiến xa
Bạch xà long trận,
Đơn phụng triều dương
Kim thương trá thủ,
Phi xa yên thạch
Hoành sơn mạng nhện,
Thần ngư vũ thủy
Trung hải nhất trụ,
Độc linh yên bái
Bái tổ lập như tiền
Tạm dịch nghĩa:
Đưa roi giơ tay, rắn chúa mở cửa
Rồng chơi ruộng biển, chim nước lên trời
Qua núi xem trận, một tướng giữ năm cửa
Tám cõi có thần đồng, tay linh giữ kê
Muôn phượng như hoa, tám phương bắn loạn
Chim giỡn khói bay, người đá ra đời
Lão tôn loạn đánh, bốn tướng về cửa
Nhìn khắp tám cõi, chiến xa một sừng
Rắn trắng trận rồng, một chim phượng ngắm mặt trời
Thương vàng trao tay, cát bay khỏi đá
Núi ngang có màng nhện, cá thần mưa nước
Giữa biển một cột, như một luồng khói
Đặc điểm
Bài sử dụng cây trường côn khá dài tuy thời điểm hiện nay thường được biểu diễn và tập luyện với tề mi côn. Bài bao gồm khoảng 100 động tác linh động, biến ảo, di chuyển trên đồ hình bát quái.
Đánh giá
Võ sư Huỳnh Kim Hồng, Tổng thư ký Liên đoàn Võ thuật Phú Yên, nhận xét: Trong 10 bài quyền bắt buộc tại các cuộc thi quyền của võ cổ truyền ở Việt Nam, “Bát quái côn” có thể coi là đặc sắc nhất, nhì.
Bàn về uy lực và độ khó của bài, võ sư Trương Hùng đánh giá: ...nếu là người “tay ngang” phải theo nghề võ ít nhất 7 năm mới được học, nghĩa là ở trình độ huấn luyện viên trung cấp trở lên mới có thể lĩnh hội được. Người học nếu không chuyên luyện, bỏ chừng 1 tháng là quên ngay.
Chỉnh sửa lần cuối bởi LSB_Vô tình tiên tử: 16-04-2009 lúc 15:25.
Thành viên sau đã gửi lời cám ơn đến LSB_Vô tình tiên tử vì bài viết hữu ích này:
A . . . . . . C. . . . . x . . . . .D . . . . . . B
Bái tổ Bát Quái Côn.
Đứng nghiêm, nhìn A, côn đứng bên phải, tay phải cầm giữa côn, hổ khẩu hướng lên. Tay trái dựng chưởng trước ngực, nghiêng người về A chào, ngoai tay trái về hông.
Xoay người ¼ vòng qua C, chân phải lui về D gối thẳng, chân trái rùn – đinh tấn, nhìn A, tay phải cầm côn đấm thẳng tới A, ngọn côn hướng C, gốc côn hướng D, tay trái gạt thủ cao che đầu, chỏ hướng B.
Chân phải về sát chân trái – nghiêm, nhìn A, xoay cổ tay phải cho côn quay 1 vòng hướng A, khoanh tay lại, tay trái trên.
Phát bản linh thủ.
Chân phải lên A – âm dương, côn đứng đẩy qua bên phải hoành hữu.
Chuyển đinh tấn nghịch, ngọn côn qua đầu, chuyển đinh tấn quất nghịch tới A.
Xà vương khai môn.
Chân trái lên A – âm dương, côn đứng đẩy qua bên trái hoành tả.
Trở tay phải, hổ khẩu quay xuống, chân phải tréo lên A – xà tấn, nhìn A, buông tay trái, hổ khẩu tay trái chụp côn phía trên tay phải, côn qua đầu, chuyển đinh tấn nghịch, quất côn 1 vòng theo hướng B – D – A – C – B.
Long du điền hải.
Chuyển đinh tấn, đập côn từ B qua vai trái xuống A.
Rút nhẹ chân phải - chảo mã, côn đứng đẩy qua bên phải hoành hữu.
Điểu thuỷ đăng thiên.
Lên gối trái độc tiêu cước về A, lui mạnh chân trái về B, Sau quay– đinh tấn, thọc gốc côn về B, nhìn B.
Chuyển đinh tấn, nhìn A, đâm ngọn côn về A.
Chuyển đinh tấn côn qua đầu.
Chuyển đinh tấn quất nghịch về A.
Xuyên sơn định trận.
Sau quay– Đinh tấn, nhìn B, tay phải cầm ngọn côn hạ xuống hông trái, xoay tiếp một vòng bên hông trái, buông côn tay phải, ngọn côn từ hông trái qua lưng đến hông phải, tay trái ở sau hông phải, tay phải chụp ngọn côn ở hông phải, tay trái buông côn ở sau lưng chụp côn sau tay phải, đâm thẳng về B.
Nhất tướng ngũ môn.
Sau quay- chảo mã, nhìn A, côn đứng đẩy qua phải hoành hữu tay phải trên.
Xoay người nghịch 360 độ - xà tấn, nhìn A, côn đứng không đổi đẩy qua trái hoành tả tới A.
Bát quái đồng thần.
Trở tay phải, lưng bàn tay hướng vào người, buông tay trái, xoay cổ tay phải, hổ khẩu hướng lên, côn đứng.
Tay trái chụp gốc côn dưới tay phải, đập về A.
Thọc gốc côn về A, côn qua đầu, xoay người – đinh tấn, quất nghịch về A.
Lưỡng kê linh thủ.
Chuyển trung bình tấn, côn xoay 1 vòng ngang trước bụng.
Tay phải cầm côn đưa cao qua đầu ra sau lưng.
Tay trái cầm côn đưa cao qua đầu ra phía trước mặt.
Sau quay- chảo mã, nhìn B - thủ.
Sau quay- chảo mã, nhìn A - thủ.
Vạn phụng như hoa.
- Ngọn côn đảo lên 1 vòng ngoài tay phải; Ngọn côn đảo xuống ngược lại 1 vòng, loan bổ bên trái, côn đảo nửa vòng bên trái, trở tay phải, buông tay trái, côn đảo nửa vòng bên trái, tay trái chụp côn.
Loan bổ bên phải, loan bổ bên trái, côn đảo nửa vòng bên trái, trở tay phải, buông tay trái, côn đảo nửa vòng bên trái, tay trái chụp côn.
Chân trái lên A – đinh tấn, loan bổ bên phải – bên trái, côn đảo nửa vòng bên trái, trở tay phải, buông tay trái, côn đảo nửa vòng bên trái, tay trái chụp côn.
Loan bổ bên phải – bên trái, chân phải đá lên tém ngọn côn, xoay người nghịch 180 độ, để chân phải tới B – Đinh tấn.
- Loan vớt bên phải, quất nghịch về B.
Ngọn côn đảo lên 1 vòng ngoài tay phải.
Loan bổ bên phải, loan bổ bên trái, côn đảo 1 vòng bên trái.
Chân trái lên bằng chân phải, chân phải lui về A – Đinh tấn, nhìn B. Loan bổ bên phải, loan bổ bên trái, côn đảo 1 vòng bên trái.
Loan bổ bên phải – bên trái, chân phải đá lên tém ngọn côn, xoay người nghịch 180 độ, để chân phải tới A – Đinh tấn.
- Loan vớt bên phải, quất nghịch về A.
Ngọn côn đảo lên 1 vòng ngoài tay phải.
Loan bổ bên phải, loan bổ bên trái, côn đảo 1 vòng bên trái.
Loan bổ bên phải – bên trái, chân phải đá lên tém ngọn côn, lui mạnh chân trái về B.
Sau quay– đinh tấn, nhìn A quất nghịch, loan bổ bên trái, Sau quay– đinh tấn, nhìn B. Ngọn côn đảo lên 1 vòng ngoài tay phải, hướng B, gốc côn chạm đất hướng A.
Bát phương loạn xạ.
Sau quay– đinh tấn, nhìn A quất nghịch, loan bổ bên trái, Sau quay– đinh tấn, nhìn B.
Ngọn côn đảo bên hông trái 1 vòng, đâm lên sau hông trái, tay phải buông côn, chụp côn sau vai phải, buông tay trái, côn qua đầu xuống trước bụng, tay trái chụp côn, hai tay đỡ côn lên cao, hướng B. Chân phải đá thẳng tới B, để chân phải xuống B.
Sau quay- đập, chân trái đá lên đệm ngọn côn, nhún mạnh chân phải lên A - chảo mã, loan vớt bên phải.
Đẩy côn qua phải hoành hữu, chân trái lên ngang chân phải, phải lui - chảo mã, nhìn A, loan vớt bên trái, bổ gốc côn về A.
Điểu trá yên phi.
Tay trái đưa côn lòn qua nách phải lên đầu, buông tay trái chụp côn phía trên, buông tay phải chụp côn phía trước.
Xoay nghịch người 180 độ, chân phải bay vòng 360 độ, nhún cao chân trái rơi xuống tại chỗ, nhìn B - đánh.
Hoành hữu, chân trái lên ngang chân phải, chân phải lui - chảo mã, loan vớt bên trái tới B, nhìn B - bổ.
Thạch thân xuất thế.
Tay phải lòn ngọn côn qua nách trái lên vai phải, tay phải buông côn ở nách trái, chụp côn trên vai phải.
Tay trái buông côn, tay phải qua đầu, cầm côn chúc xuống phía trước mặt,
Đá lòng bàn chân phải vào ngọn côn, chân phải để xuống B, Sau quay– đinh tấn, nhìn A, côn qua đầu, tay trái nắm gốc côn, hai tay quất về A.
Sau quay– đinh tấn, nhìn B - bổ, vớt ngọn côn lên bên phải, vớt gốc côn lên bên trái tới B.
Tứ tướng hồi môn.
Sau quay– đinh tấn, chân trái trước đánh về A, nhìn A.
Chân phải lên A – đinh tấn, đâm thẳng tới.
Tay trái nắm gốc côn đẩy sát lên tay phải, tay phải đưa cao côn trên vai. Xoay người, chân phải nhảy mạnh về B, chân trái theo – quì, nhìn A, tay phải nắm côn để sau 2 vai, tay trái chống nạnh.
Lão Tôn loạn đả.
Chân trái lên A - chảo mã, tay trái nắm gốc côn, đẩy côn về bên trái hoành tả, nhìn A.
Côn đứng – Sau quay- đẩy côn về bên phải hoành hữu.
Sau quây, ngọn vớt lên bên phải, gốc vớt lên bên trái về A.
Triều bàn bát quái.
Buông tay trái, nắm côn trên tay phải, chân phải lên A – đinh tấn - bổ.
Độc giác chiến xa.
Đẩy côn về bên phải hoành hữu, tay trái trên, chân trái lên ngang chân phải, chân phải lui – đinh tấn, nhìn A, vớt gốc côn bên trái lên A.
Bạch xà môn trận.
Chân phải tréo lên A – xà tấn, ngực hướng D, xoay nghịch người 180 độ, ngực hướng C, 2 tay nâng côn qua đầu bên vai trái, 2 tay tréo tay phải trên.
Đảo côn tại chỗ 1 vòng, trở tay phải, buông tay trái, nắm gốc côn, chuyển đinh tấn chân trái rùn hướng B, nhìn B, thọc gốc côn lên B.
Đảo côn ngược lại ½ vòng, chuyển đinh tấn, chân phải rùn hướng A, nhìn A, buông tay trái, nắm gốc côn đâm về A.
Đơn phụng triều dương.
Chuyển đinh tấn, chân trái rùn, phải thẳng, ngọn côn hạ thấp, chuyển đinh tấn, chân phải rùn, hát ngọn côn từ dưới lên A.
Kim thương trá thủ.
Chân phải bước tréo về B – xà tấn, côn lòn qua nách. Sau quay– đinh tấn chân trái rùn, nhìn A - đánh.
Chân phải lên A – đinh tấn – đâm.
Phi sa yên thạch.
Rút cao chân trái, nhún mạnh chân phải, xoay người bay cao 1 vòng 360 độ thuận, hạ người xuống vị trí cũ.
Hoành sơn mạng nhện.
Rút nhẹ chân phải - chảo mã, thọc cao gốc côn về B.
Lui chân phải về B, rút nhẹ chân trái - chảo mã, đâm về B côn lên cao che đầu.
Lui chân trái về B, rút nhẹ chân phải - chảo mã, thọc về B gốc côn lên cao che đầu.
Thần ngư võ thuỷ.
Trở tay phải, chân trái thẳng tiến nghịch lên A – đinh tấn nghịch. Gốc côn thọc xuống trước chân trái.
Trung hải nhất trụ.
Chân trái đá tới đệm gốc côn, tay phải cầm côn thủ che đầu, nhìn A, chưởng trái tới D.
Độc linh yên bái.
Chân phải lên A - chảo mã loan bổ côn bằng tay phải bên trái – bên phải, lòn côn qua nách phải lên vai trái. Tay trái nắm côn ở vai trái, đẩy nhẹ xuống cho tay phải cầm giữa thân côn.
Bái Tổ lập như tiền.
Chân phải lui ngang về D gối thẳng, chân trái rùn – đinh tấn, nhìn A, tay phải cầm côn đấm thẳng tới A, ngọn côn hướng C, gốc côn hướng D, tay trái gạt thủ cao che đầu, chỏ hướng B.
Chân phải rút về sát chân trái, khoanh tay trái trên.
Đứng nghiêm, nhìn A, côn đứng bên phải, tay phải cầm giữa côn, hổ khẩu hướng lên. Tay trái dựng chưởng trước ngực, nghiêng người về A chào, ngoai tay trái về hông.
16-04-2009
Chế độ Linear
