Dịch Lý vận vào Thi ca

[TC NGUYỄN]

…luận vào kiều và ca dao, đưa ra những nhận định theo lối suy tư của mình có tính chủ quan, e rằng không hợp điệu chăng?- Vì rằng hơn sáu ngàn năm trước, từ thời đại Phục Hy và sau đó.., kinh dịch chỉ là quyển sách dùng để bói toán, vậy nó có ẩn tiềm gì trong thi ca.

Dịch là sự biến động đổi thay không ngưng nghỉ của vũ trụ vạn vật từ khi đất trời còn hồng hoang- Thái cực chuyền hóa thành lưỡng nghi, âm dương…, đến nay. Trải qua những diễn trình mà thời đoạn là mốc hướng của Đạo tác động cái Nhân của vạn vật là con người nằm gìữa(thiên-địa-nhân) nối càn khôn, gìn mối Đạo…

Từ thuở sơ khai, chưa có chữ viết, để làm dấu thông tin, Phục Hy đã dùng ký hiệu vạch liền ( __ ) và vạch đứt ( _ _ ) để cho trai gái vẽ lên đất, khắc lên cây…, làm dấu ám chỉ nhận nhau. Có lẽ vậy rồi theo thời gian, phát triển thêm ra thành Tứ Tượng, Bát Quái để chiêm nghiệm, bằng vào những tượng hào chuyển dịch, biến hóa suy ra ý nghĩa gắn dính vào con người từ quá khứ suy vị lai mà thành bói toán(Vu thuật).

Thời thượng cổ, nhà Hạ, nhà Thương có Liên Sơn Dịch, Qui Tàng Dịch tất cả đều thất lạc chỉ còn là truyền thuyết.

Thời trung cổ bộ Chu Dịch do Văn Vương chồng bát quái lên trên dưới qua lại, thành 64 quái, 386 hào và viết thêm vào quái hào từ, còn lại đến ngày nay.

Thời hạ cổ có Dịch Truyện cho rằng do Khổng Tử trước tác. Dịch Truyện còn gọi là Thập Dực là tác phẩm ảnh hưởng rất lớn, vì nó chuyển hóa từ Kinh Dịch mang tính văn hóa vu thuật(bói toán), mê tín dị đoan sang triết học nhân văn, và từ đây những nhà tư tưởng căn cứ vào, có thể thiết lâp cho mình một hệ thống triết học riêng…

Từ Kinh Dịch- bói toán--.> Dịch Truyện- văn hóa nhân văn(triết học), một đoạn đường dài cho đến nay các nhà đạo học(triết đông), tùy cái nhìn qua chiêm nghiệm những ý tưởng ẩn áo mang tính huyền bí qua cặp đối đãi - âm dương/nhu- cương/cơ-ngẫu hay là càn-khôn đi nữa thì nó cũng có phần man mát thi ca, thuộc phần hình nhi thượng, là Thượng Đế, phi thời gian, ngôn từ sẽ khưng lại chủ hay khách quan không còn.