Phú Bổn là một tỉnh cũ thời Việt Nam Cộng hòa. Tháng 9-1962, chính quyền Việt Nam Cộng hòa chia tỉnh Pleiku ra 2 tỉnh: Pleiku và Phú Bổn. Từ năm 1976, tỉnh được nhập vào tỉnh Đắc Lắc, sau phần lớn cắt sang Gia Lai - Kon Tum.
Địa lý
Hành chính
Phú Bổn giáp hai tỉnh Pleiku và Bình Định về phía bắc, tỉnh Phú Yên về phía đông, Đắc Lắc về phía nam và tây nam, Pleiku về phía tây. Diện tích toàn tỉnh là 4.822 km². Tỉnh lỵ đặt tại Hậu Bổn (Cheo Reo). Tỉnh có 3 quận là Phú Thiện, Phú Túc (nay là Krông Pa) và Thuần Mẫn.
Quận lị Thuần Mẫn cách Hậu Bổn (Cheo Reo) 15 km về phía tây nam, nay nằm ở vùng giáp ranh hai tỉnh Gia Lai và Đắc Lắc.
Sau năm 1975, tỉnh được nhập vào tỉnh Đắc Lắc, sau phần lớn địa bàn tỉnh chuyển sang tỉnh Gia Lai-Kon Tum, riêng vùng phía nam quận Thuần Mẫn nay thuộc tỉnh Đắc Lắc.
Tự nhiên
Phú Bổn nằm ở cao độ từ 150 m đến 1.000 m, có núi rừng bao bọc chung quanh. Những ngọn núi cao ở đây gồm có Chu Tryan 1.331 m, Chu Kheur 1.088 m; Chu Dju cao 1.230 m, Chu Dlé Ya cao 1.215 m.
Sông chính của Phú Bổn là sông Ba (người Thượng còn gọi là Ia Ba hay Ea Pa), phát nguồn từ núi Ngọc Roo (thuộc tỉnh Quảng Ngãi), chảy theo hướng bắc-nam, khi tới Cheo Reo thì gặp sông Ia Ayun. Sông Ia Ayun bắt nguồn từ chân núi Kon Lack (thuộc tỉnh Pleiku), chảy vào Phú Bổn theo liên tỉnh lộ số 7. Sông Ba có các sông nhánh chính là sông Ea Thul, phát nguồn từ núi Kong Wan Riom; sông Cà Lúi và sông Ba M'la, phát nguồn từ núi Chu Prong và sông Krong Nang phát nguồn từ núi Chu Dlé Ya. Vào mùa mưa, sông Ia Ayun và sông Krong Nang thêm nước vào sông Ba làm lưu lượng nước chảy mạnh về phía đông nam, cuốn nhiều đất phù sa bồi đắp cho bình nguyên Phú Bổn.
Khí hậu
Khí hậu Phú Bổn có hai mùa mưa nắng, mùa mưa từ tháng 4 đến tháng 9, mùa nắng từ tháng 10 đến tháng 3.
Dân số
Tính đến năm 1971, tỉnh Phú Bổn có tổng cộng 69.765 người, đa số là người Jarai và Bahnar.
Giao thông
Liên tỉnh lộ 7 là đường giao thông quan trọng, nối Phú Bổn với các tỉnh lân cận.
Phú Khánh là một tỉnh cũ của Việt Nam được hợp nhất từ tỉnh Phú Yên và Khánh Hòa trước đó.
Tỉnh Phú Khánh tồn tại từ ngày 29 tháng 10 năm 1975 đến 30 tháng 6 năm 1989. Tỉnh lỵ của Phú Khánh là thành phố Nha Trang và 8 huyện: Xuân An, Vĩnh Xương, Tuy Hoà, Khánh Ninh, Diên Khánh, Cam Ranh, Tây Sơn và Trường Sa.
Sau 30 tháng 6 năm 1989, Phú Khánh lại được tách ra thành Phú Yên và Khánh Hòa như trước.
Phúc Yên là một tỉnh cũ của Việt Nam. Tỉnh Phúc Yên ra đời theo nghị định ngày 18/2/1904 của Toàn quyền Đông Dương, do đổi tên từ tỉnh Phù Lỗ.
Tỉnh Phù Lỗ được thành lập ngày 6/10/1901, bao gồm huyện Yên Lãng của tỉnh Vĩnh Yên, phủ Đa Phúc, huyện Kim Anh, một phần huyện Đông Khê (thuộc phủ Từ Sơn) của tỉnh Bắc Ninh tách ra. Tỉnh lị đặt tại xã Tiên Dược Thượng (Đa Phúc), đến ngày 10/12/1903 chuyển về làng Tháp Miếu, tổng Bạch Trĩ, huyện Yên Lãng. Thị xã Phúc Yên được thành lập ngày 31/10/1905, là tỉnh lị.
Ngày 12/2/1902, lập thêm huyện Vĩnh Ninh từ một số tổng của 2 huyện Đông Khê và Yên Lãng.
Ngày 10/4/1903, huyện Đông Khê đổi tên thành huyện Đông Anh.
Ngày 7/3/1913, tỉnh Phúc Yên chuyển thành đại lý hành chính Phúc Yên thuộc tỉnh Vĩnh Yên. Ngày 31/3/1923 tỉnh Phúc Yên được tái lập trên cơ sở đại lý Phúc Yên. Từ đó cho đến năm 1950, tỉnh Phúc Yên bao gồm 2 phủ Đa Phúc, Yên Lãng và 2 huyện Đông Anh, Kim Anh.
Trong kháng chiến chống Pháp, Vĩnh Yên thuộc Liên khu Việt Bắc.
Ngày 12 tháng 2 năm 1950, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa hợp nhất hai tỉnh Vĩnh Yên và Phúc Yên thành tỉnh Vĩnh Phúc. Trước khi hợp nhất tỉnh Phúc Yên có 4 huyện: Đa Phúc, Đông Anh, Kim Anh, Yên Lãng.
Huyện Đa Phúc thời Trần gọi là Tân Phúc, thuộc châu Bắc Giang, phủ Bắc Giang;đời Lê đổi là Thiên Phúc rồi Tiên Phúc. Huyện Kim Anh có tên cũ là Kim Hoa. Cả 3 huyện Đông Anh, Kim Anh, Đa Phúc trước kia đều thuộc tỉnh Bắc Ninh, nay thuộc thành phố Hà Nội. Hai huyện Đa Phúc và Kim Anh đã nhập thành huyện Sóc Sơn.
Phước Long là một tỉnh cũ ở miền Đông Nam Bộ Việt Nam.
Phước Long được thành lập theo Sắc lệnh số 143-NV ngày 22 tháng 10 năm 1956 do Tổng thống Việt Nam Cộng Hòa ký, chia Nam phần thành 22 tỉnh. Phước Long và Bình Long là 2 tỉnh mới tách ra từ một phần tỉnh Biên Hòa và một phần tỉnh Thủ Dầu Một. Tỉnh lị đặt tại Phước Bình, trước đây thuộc quận Bà Rá của tỉnh Biên Hòa.
Theo Nghị định 311/BNV/NC/ND ngày 10 tháng 10 năm 1957 của Bộ trưởng Bộ Nội vụ Việt Nam Cộng Hòa thì tỉnh Phước Long bao gồm 3 quận, 17 tổng và 21 xã:
Quận Phước Bình có 10 tổng: Khun Narr, Khun Klenh, Xer Nuk, Bình Cách, Tân Thuận, Thuận Lợi, Bù Đăng, Dek Cuorr, Bù Nard, Bù R'Noun; quận lị đặt tại xã Sơn Giang, tổng Khun Narr.
Quận Bù Đốp có 4 tổng: Phước Lễ, Bù Yam Phút, Bù Yu, Dag Huyt; quận lị đặt tại xã Phước Lục, tổng Phước Lễ. Ngày 19/5/1958, quận Bù Đốp đổi tên thành quận Bố Đức
Quận Phước Hòa có 2 tổng: Bù Prang, Bù R'lâp; quận lị đặt tại Bù Prang.
Ngày 23/1/1959, một phần đất của tỉnh Phước Long được tách ra để lập tỉnh Phước Thành.
Theo Nghị định 172-NV ngày 19 tháng 5 năm 1959 của Tổng thống Việt Nam Cộng Hòa thì tỉnh Phước Long bao gồm 4 quận: Phước Bình, Bù Đốp, Phước Hòa và Đức Phong.
Ngày 24/7/1961, quận Phước Hòa giải thể để thành lập quận mới Đôn Luân. Từ đó tổ chức hành chính của tỉnh Phước Long gồm 4 quận:
Bố Đức có 5 tổng, 5 xã, 22 ấp, quận lị đặt tại xã Phước Lục, tổng Phước Lễ. 5 tổng là (mỗi tổng có 1 xã): Phước Lễ (xã Phước Lục), Bù Yam Phút (xã Bù Ghirr), Bù Yu (xã Bù Quak), Bù Prang (xã Bù Ja Mập), Dag Huyt (xã Bù Tom Yun).
Phước Bình có 3 tổng, 4 xã, 18 ấp, quận lị đặt tại xã Sơn Giang, tổng Khun Narr. 3 tổng là: Khun Narr (2 xã Phước Quả, Sơn Giang), Khun Klenh (xã Bù Nho), Xer Nuk (xã Dakia),
Đức Phong có 2 tổng, 3 xã, 5 ấp, quận lị đặt tại xã Bù Đăng, tổng Bù Đăng. 2 tổng là: Bù Đăng (2 xã Bù Đăng, Vĩnh Thiện), Bù R'lâp (xã Bù Barr).
Đôn Luân có 4 tổng, 5 xã, 7 ấp, quận lị đặt tại Đồng Xoài, xã Phước Thiện. 4 tổng là: Tân Thuận (xã Tân Thuận), Thuận Lợi (2 xã Thuận Lợi, Phước Thiện), Bù Yum (xã Phú Riềng), N'dreng (xã N'dreng).
Năm 1965 quận Phú Giáo của tỉnh Phước Thành vừa giải thể được nhập vào tỉnh Phước Long.
Sau khi đất nước thống nhất, 3 tỉnh Phước Long, Bình Long và Bình Dương hợp nhất thành tỉnh Sông Bé, đến cuối năm 1996, tỉnh Sông Bé lại tách ra làm 2 tỉnh Bình Phước và Bình Dương. Địa bàn tỉnh Phước Long nay là một phần của tỉnh Bình Phước.
Phước Thành là tỉnh cũ ở Nam Bộ Việt Nam vào thời Việt Nam Cộng hòa, tồn tại từ năm 1959 đến năm 1965.
Tỉnh Phước Thành được thành lập theo Sắc lệnh số 25-NV ngày 23 tháng 1 năm 1959 của Tổng thống Việt Nam Cộng hòa. Đất đai tỉnh Phước Thành lấy từ phần đất của quận Tân Uyên, tỉnh Biên Hòa, và phần đất của các tỉnh Phước Long, Long Khánh, Bình Dương.
Tỉnh bị giải thể theo Sắc lệnh số 131-NV ngày 6 tháng 7 năm 1965 của Thủ tướng Việt Nam Cộng hòa.
Vị trí
Tỉnh Phước Thành phía Bắc giáp tỉnh Phước Long, phía Đông là Long Khánh, phía Nam giáp tỉnh Biên Hòa, phía Tây là hai tỉnh Bình Dương và Bình Long. Diện tích toàn tỉnh là 1.300 km². Tỉnh lỵ đặt ở Phước Vĩnh.
Hành chính
Tỉnh Phước Thành có các quận:
Phú Giáo: quận lỵ đặt tại Bố Lá, trước đó là Nước Vàng.
Tân Uyên: quận lỵ đặt tại Uyên Hưng, tức Tân Uyên.
Hiếu Liêm: quận lỵ đặt tại Lạc An, trước đó là vàm Sông Bé, xã Chánh Hưng..
Tỉnh lỵ Phước Vĩnh. Phước Thành có hai phi trường ở tỉnh lỵ Phước Vĩnh và gần sông Da Sa Mạch.
Địa lý tự nhiên
Đất Phước Thành phần nhiều là đồng bằng, rừng và vườn trái cây, không có núi cao. Sông chính của tỉnh là sông Bé (một chi lưu của sông Đồng Nai), từ Bình Long và Phước Long chảy qua theo hướng Bắc-Nam, đến An Linh chảy theo hướng Đông Bắc-Tây Nam và có một phụ lưu là sông Giai. Kế đến là sông Đồng Nai, chảy sát ranh giới với Long Khánh và Biên Hòa ở phía Nam. Ngoài ra, tỉnh còn có các sông, suối đáng kể khác như Da Sa Mạch, rạch Rát, suối Lạch Bé, suối Ma Da, suối Ram, suối Trong, suối Tiên....
Khí hậu của tỉnh nóng ẩm và cũng chia làm hai mùa: Mùa khô từ tháng Mười đến tháng Tư, mùa mưa từ tháng Năm đến tháng Mười. Hai liên tỉnh lộ số 1 và 16 nối Phước Thành với các tỉnh lân cận.
Dân cư, kinh tế
Ngoài số đồng bào Kinh sinh sống phần đông ở đây, còn có đồng bào Thượng sắc tộc Stiêng, Mạa Churu và đồng bào gốc Khmer, Chàm. Các tôn giáo chính là đạo Phật, Thiên Chúa, Tin Lành, thờ phụng Thần linh, Tổ tiên.
Lúa gạo là hoa màu chính, rồi đến các hoa màu phụ như sắn, các loại khoai và đậu. Loại cây công nghiệp trồng khá nhiều là cao su, cà phê.
Vườn cây ăn trái trồng nhiều loại như mãng cầu xiêm, mãng cầu (na), cam, quít, sầu riêng, ổi... Dân ta còn trồng mía ở những nơi gần sông ngòi.
Rừng cho một số cây như tre, nứa, gỗ dầu, củi, mây....
Di tích, thắng cảnh
Phước Thành không có nhiều di tích và danh lam thắng cảnh. Ngoài các sông ngòi và các vườn trái cây, người ta có thể đến thăm suối Tiên và thác Trị An ở phía Nam tỉnh, sát ranh giới với tỉnh Biên Hòa.
Phước Tuy là một tỉnh cũ của miền Đông Nam Bộ Việt Nam. Ngày 22 tháng 10 năm 1956, chính quyền Việt Nam Cộng Hòa lập tỉnh Phước Tuy gồm địa bàn tỉnh Bà Rịa và Vũng Tàu, sau thêm quần đảo Trường Sa. Tỉnh lị là Phước Lễ (Bà Rịa ngày nay).
Tỉnh Phước Tuy phía bắc giáp tỉnh Long Khánh, phía đông giáp tỉnh Bình Tuy, phía tây bắc giáp tỉnh Biên Hòa, phía tây giáp tỉnh Gia Định.
Ngày 3/1/1957, tỉnh Phước Tuy có 6 quận, 8 tổng, 41 xã:
Quận Châu Thành Phước Tuy, gồm 3 tổng: An Phú Hạ, An Phú Tân , Cơ Trạch. Quận lị: Phước Lễ.
Quận Long Điền, gồm 1 tổng: An Phú Thượng. Quận lị: Long Điền.
Quận Đất Đỏ, gồm 3 tổng: Phước Hưng Thượng, Phước Hưng Trung, Phước Hưng Hạ. Quận lị: Phước Thọ. Năm 1958 quận Đất Đỏ nhập vào quận Long Điền
Quận Vũng Tàu, gồm 5 xã: Vũng Tàu, Thắng Nhất, Thắng Nhì, Thắng Tam, Sơn Long. Quận lị: Vũng Tàu.
Quận Cần Giờ, gồm 6 xã: Thạnh An, Thạnh Thới (năm 1958 nhập vào xã Long Thạnh), Cần Thạnh, Tân Thạnh, Đồng Hóa, Long Thạnh. Quận lị: Cần Thạnh.
Ngày 6 tháng 9 năm 1973, Thủ tướng Trần Thiện Khiêm ban hành Nghị định số 420-BNV/HC DP/26, (do Tổng Trưởng Nội Vụ Lê Công Chất ký) sáp nhập Trường Sa và các đảo phụ cận vào xã Phước Hải, quận Đất Đỏ, tỉnh Phước Tuy.
Tỉnh Phước Tuy có 5 quận: Đất Đỏ, Long Lễ, Đức Thạnh, Xuyên Mộc và Long Điền, gồm 29 xã, 129 ấp. Diện tích: 1927 km². Dân số: 102.893 người (năm 1966); 106.256 người (tháng 7, 1967); 124.844 (năm 1971).
Trong chiến tranh Việt Nam, đây là nơi xảy ra trận Bình Giã năm 1964 với chiến thắng thuộc về Quân giải phóng miền Nam. Cũng tại đây, tiểu đoàn 3 lính dù Úc đánh bật lực lượng cấp trung đoàn của quân đội Nhân dân Việt Nam vào ngày 25 tháng 5 1968.
Quảng Nam – Đà Nẵng là một tỉnh cũ ở Trung Trung Bộ Việt Nam, tỉnh lị là thành phố Đà Nẵng. Tỉnh được thành lập vào tháng 2 năm 1976 do hợp nhất tỉnh Quảng Nam và Quảng Đà. Tỉnh có diện tích 11.985,2 kilômét vuông và số dân 1.914.864 (vào năm 1993). Đơn vị hành chính gồm Tp Đà Nẵng, 2 thị xã Tam Kỳ và Hội An, 14 huyện: Hoà Vang, Hoàng Sa, Duy Xuyên, Điện Bàn, Đại Lộc, Tam Kỳ, Tiên Phước, Thăng Bình, Quế Sơn, Trà Mi, Đông Giang, Tây Giang, Nam Giang.
Từ ngày 6 tháng 11 năm 1996 nó được chia thành tỉnh Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng trực thuộc trung ương.
Quảng Tín là một tỉnh cũ ở ven biển Trung Trung Bộ Việt Nam. Ngày 31 tháng 7 năm 1962, Chính phủ Việt Nam Cộng hòa ra sắc lệnh 162-NV chia tỉnh Quảng Nam thành hai tỉnh Quảng Nam và Quảng Tín. Tỉnh thuộc địa phận tỉnh Quảng Nam ngày nay. Từ năm 1976, tỉnh được hợp nhất với Quảng Nam và Đà Nẵng thành tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng.
Địa lý
Quảng Tín giáp Quảng Nam cũ về phía bắc, Biển Đông về phía đông, Quảng Ngãi và Kontum về phía nam, sát biên giới nước Lào về phía tây. Diện tích toàn tỉnh là 5.454 kilômét vuông.
Hành chính
Tỉnh Quảng Tín có 6 quận, 1 thị xã, 89 xã. Tỉnh lỵ đặt tại quận Tam Kỳ.
Quảng Yên là một tỉnh cũ ở phía đông Bắc Bộ, Việt Nam. Tỉnh lị là thị xã Quảng Yên bên bờ sông Chanh, nay là thị trấn huyện lị huyện Yên Hưng, tỉnh Quảng Ninh.
Tỉnh Quảng Yên được thành lập năm 1831, dưới thời Minh Mạng. Trước đó, nó là trấn An Bang thuộc Đông Đạo thời Lê, trấn An Quảng cuối thời Lê đầu thời Nguyễn. Còn gọi không chính thức là tỉnh Đông.
Năm 1906, tách phủ Hải Ninh khỏi tỉnh Quảng Yên lập thành tỉnh Hải Ninh.
Ngày 21-1-1949, Ủy ban kháng chiến hành chính Liên khu I công nhận huyện Hoành Bồ gồm 10 xã thuộc tỉnh Quảng Yên. Ngày 5-10-1949, Ủy ban kháng chiến hành chính Liên khu I lại tách huyện Hoành Bồ khỏi tỉnh Quảng Yên, nhập vào Đặc khu Hồng Gai.
Đầu năm 1950, tỉnh Quảng Yên thuộc Liên khu Việt Bắc (1949-1956) và gồm 8 huyện: Chí Linh, Đông Triều, Yên Hưng, Cát Hải, Sơn Động, Kinh Môn, Nam Sách, Thủy Nguyên. Ngày 4-3-1950, huyện Thủy Nguyên trả về tỉnh Kiến An.
Ngày 22 tháng 2 năm 1955, tỉnh Quảng Yên và Đặc khu Hồng Gai hợp nhất thành khu Hồng Quảng. Khi đó 3 huyện Chí Linh, Kinh Môn, Nam Sách trả về tỉnh Hải Dương, còn huyện Sơn Động trả về tỉnh Bắc Giang. Ngày 30/10/1963, khu Hồng Quảng lại sáp nhập với tỉnh Hải Ninh thành tỉnh Quảng Ninh ngày nay.
03-03-2010
Chế độ Linear
