Cap Saint Jacques là tỉnh cũ ở Nam Kỳ, Việt Nam, tách từ tỉnh Bà Rịa.
Ngày 30 tháng 4 năm 1929, Toàn quyền Đông Dương ra Nghị định tách phần đất của tổng Vũng Tàu (gồm 3 xã Thắng Nhất, Thắng Nhì, Thắng Tam) thuộc đại lý hành chính Cap Saint Jacques, xã Long Sơn và quận Cần Giờ (gồm 4 xã Cần Thạnh, Đồng Hòa, Thạnh An, Tân Thạnh) lập ra tỉnh Cap Saint Jacques.
Ngày 28 tháng 12 năm 1934, tỉnh Cap Saint Jacques bị giải thể, Cap Saint Jacques trở thành thành phố thuộc tỉnh Bà Rịa.
Chương Thiện là một tỉnh được thành lập ngày 21 tháng 1 năm 1961 dưới thời Đệ Nhất Cộng hòa của Việt Nam Cộng Hòa từ những quận tách từ ba tỉnh Ba Xuyên, Kiên Giang và Phong Dinh. Chương Thiện có diện tích 2.292 km², phía đông bắc giáp tỉnh Phong Dinh, phía đông nam giáp tỉnh Ba Xuyên, phía nam giáp tỉnh An Xuyên và Bạc Liêu, phía tây và tây bắc giáp tỉnh Kiên Giang. Tỉnh lỵ đặt ở thị xã Vị Thanh. Tỉnh Chương Thiện có 5 quận: Đức Long, Kiên Hưng, Kiên Long, Kiên Thiện và Long Mỹ.
Tính đến năm 1971 dân số của tỉnh là 285.517 người.
Sau năm 1975, tỉnh Chương Thiện nhập với tỉnh Phong Dinh thành tỉnh mới là tỉnh Hậu Giang.
Tỉnh Chợ Lớn được thành lập theo Nghị định ngày 20 tháng 12 năm 1899 của Toàn quyền Đông Dương trên cơ sở đổi tên gọi tiểu khu hay hạt tham biện (arrondissement) thành tỉnh (province), kể từ ngày 1 tháng 1 năm 1900. Như vậy Chợ Lớn là 1 trong 20 tỉnh ở Nam Kỳ lúc bấy giờ.
Hạt tham biện Chợ Lớn được lập ra ngày 5 tháng 1 năm 1876 do tách từ tỉnh Gia Định cũ. Tỉnh Chợ Lớn vốn là đất huyện Tân Long, phủ Tân Bình của tỉnh Gia Định, gồm 13 tổng (sau còn 12 tổng), 72 làng. 12 tổng đó là: Cầu An Thượng, Cầu An Hạ, Long Hưng Thượng, Long Hưng Hạ, Long Hưng Trung, Phước Diên Thượng, Phước Diên Trung, Phước Diên Hạ, Tân Phong Hạ, Lộc Thạnh Thượng, Lộc Thạnh Trung, Lộc Thạnh Hạ.
Tỉnh Chợ Lớn riêng biệt với thành phố Chợ Lớn.
Dân số tỉnh Chợ Lớn năm 1901 là 184.151 người, và theo kết quả điều tra dân số năm 1916 là 212.536 người, theo điều tra dân số ngày 15 tháng 2 năm 1920 là 205.657 người.
Vào thời điểm 1940, tỉnh Chợ Lớn có bốn quận: Đức Hòa, Cần Giuộc, Cần Đước và Trung quận.
Ngày 27/6/1951, Ủy ban Kháng chiến Hành chính Nam Bộ (thuộc chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa) nhập 2 tỉnh Chợ Lớn và Bà Rịa thành tỉnh Bà Rịa - Chợ Lớn, có khi gọi tắt là tỉnh Bà Chợ. Tỉnh Bà Rịa - Chợ Lớn thuộc Phân liên khu Miền Đông, Liên khu Nam Bộ.
Sau này phần lớn đất đai tỉnh Chợ Lớn (Cần Giuộc, Bến Lức, Đức Hòa) nhập vào tỉnh Long An khi tỉnh này được thành lập năm 1956, trừ phần đất nhỏ nhập vào tỉnh Gia Định, sau là huyện Bình Chánh Thành phố Hồ Chí Minh.
Côn Sơn là một tỉnh cũ dưới thời Việt Nam Cộng hòa, bao gồm toàn bộ quần đảo cùng tên (còn gọi là Côn Đảo).
Ngày 22/10/1956, Ngô Đình Diệm ký sắc lệnh thành lập tỉnh Côn Sơn.
Ngày 24/4/1965 chính quyền Sài Gòn đổi tỉnh Côn Sơn thành cơ sở hành chính Côn Sơn, trực thuộc bộ Nội vụ và chức tỉnh trưởng được đổi thành Đặc phái viên hành chính.
Hiện nay đây là đơn vị hành chính cầp huyện thuộc tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.
Côn Đảo với diện tích 76 km² từng là một tỉnh của Việt Nam từ tháng 5 năm 1975 đến tháng 1 năm 1977. Sau đó Côn Đảo trở thành một huyện của tỉnh Hậu Giang cũ, rồi là một quận thuộc Đặc khu Vũng Tàu-Côn Đảo (1979-1991) và từ năm 1991 là một huyện của tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu.
Cần Thơ là một tỉnh cũ thuộc Nam Bộ, Việt Nam. Tỉnh lị là thành phố Cần Thơ trực thuộc tỉnh.
Cần Thơ vốn là đất cũ tỉnh An Giang thời Lục tỉnh của nhà Nguyễn. Khi người Pháp chiếm Miền Tây Nam Kỳ (1867) thì tỉnh An Giang bị cắt thành sáu tiểu khu, sau này trở thành tỉnh: Châu Đốc, Long Xuyên, Sa Đéc, Cần Thơ, Sóc Trăng và Bạc Liêu.
Cần Thơ được thành lập theo Nghị định ngày 20 tháng 12 năm 1899 của Toàn quyền Đông Dương trên cơ sở đổi tên gọi tiểu khu hay hạt tham biện (arrondissement) thành tỉnh (province), kể từ ngày 1 tháng 1 năm 1900. Như vậy Cần Thơ là 1 trong 20 tỉnh ở Nam Kỳ lúc bấy giờ.
Trước đó, hạt (tham biện) Cần Thơ thuộc khu vực Bassac (Hậu Giang) được thành lập ngày 23 tháng 2 năm 1876 theo Nghị định của Thống đốc Nam Kỳ, gồm huyện Phong Phú, một phần đất ở hạt Trà Ôn, hạt Sa Đéc. Hạt Cần Thơ chia làm 11 tổng, 119 làng, dân số 53.910 người.
Năm 1915 tỉnh Cần Thơ có 189.837 người Kinh, 14.369 người Miên, 5.762 người Hoa, 3048 người Minh Hương, 127 người Âu và 313 người các dân tộc khác.
Năm 1917 tỉnh Cần Thơ có diện tích 2.191 km², gồm 4 quận, 10 tổng, 94 làng:
1. Quận Châu Thành có 2 tổng, 23 làng:
- Tổng Định Bảo: 12 làng
- Tổng An Trường: 11 làng
2. Quận Ô Môn có 2 tổng, 18 làng:
- Tổng Định Thới: 10 làng
- Tổng Thới Bảo: 8 làng
3. Quận Phụng Hiệp có 3 tổng, 21 làng:
- Tổng Định An: 6 làng
- Tổng Định Hòa: 8 làng
- Tổng Định Phước: 7 làng
4. Quận Cầu Kè có 3 tổng, 32 làng:
- Tổng Bình Lễ: 9 làng
- Tổng Thành Trị: 8 làng
- Tổng Tuần Giáo: 15 làng
Năm 1921 có thêm quận Trà Ôn.
Đến năm 1956, chính quyền Việt Nam Cộng hòa đổi tên tỉnh Cần Thơ thành tỉnh Phong Dinh. Tuy nhiên phía chính quyền Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam và sau này là Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam cùng với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa không công nhận tên gọi này mà vẫn gọi theo tên cũ là tỉnh Cần Thơ.
Theo Nghị định số 03/NĐ-76 ngày 24 tháng 2 năm 1976 và Quyết định số 17/QĐ-76 ngày 24 tháng 3 năm 1976 của Chính phủ Việt Nam, thì tỉnh Cần Thơ và tỉnh Sóc Trăng được nhập lại để thành lập tỉnh Hậu Giang.
Tháng 12 năm 1991, kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa VIII ra nghị quyết chia tỉnh Hậu Giang để tái lập tỉnh Cần Thơ và tỉnh Sóc Trăng.
Tỉnh Cần Thơ lúc đó có diện tích 2.965,36 km², dân số là 1.832.045 người. Tỉnh lỵ là thành phố Cần Thơ và 6 huyện: Thốt Nốt, Ô Môn, Châu Thành, Phụng Hiệp, Vị Thanh, Long Mỹ.
Năm 2000, huyện Vị Thanh được chia ra để thành lập thị xã Vị Thanh và huyện Vị Thủy.
Năm 2001, huyện Châu Thành được chia ra để hình thành huyện Châu Thành và huyện Châu Thành A. Như vậy là đến năm 2001, tỉnh Cần Thơ có thành phố Cần Thơ, thị xã Vị Thanh và 7 huyện.
Từ 1/1/2004 tỉnh Cần Thơ được chia tách thành 2 đơn vị hành chính cấp tỉnh là thành phố Cần Thơ và tỉnh Hậu Giang mới.
Cầu Đơ là một tỉnh cũ của Việt Nam vào thời kỳ 1902-1904.
Phần còn lại của tỉnh Hà Nội sau khi cắt nhượng cho Pháp lập thành phố Hà Nội (1888) và tách phủ Lý Nhân ra để lập tỉnh Hà Nam (1890) được đổi tên thành tỉnh Cầu Đơ ngày 3 tháng 5 năm 1902. Trước đó, ngày 26 tháng 12 năm 1896, tỉnh lỵ đã được chuyển về Cầu Đơ (lúc đó thuộc huyện Thanh Oai, phủ Ứng Hòa, tỉnh Hà Nội).
Ngày 6 tháng 12 năm 1904, tỉnh Cầu Đơ đổi tên thành tỉnh Hà Đông.
Tỉnh Cửu Long tại Việt Nam được thành lập vào tháng 2 năm 1976 theo Nghị định của Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam về việc giải thể khu, hợp nhất tỉnh ở miền Nam Việt Nam bằng sự sáp nhập của hai tỉnh là Vĩnh Long và tỉnh Trà Vinh. Đến ngày 26-12-1991, tỉnh này lại tách ra thành hai tỉnh riêng như cũ theo Nghị quyết của Quốc hội khóa VIII, kỳ họp thứ 10.
Năm 1980, tỉnh Cửu Long có diện tích 3.846 km², dân số 1.441.7000 người; năm 1984 (31-12) có diện tích 3.854 km², dân số 1.685.600 người.
Thay đổi hành chính
Theo Quyết định số 62-CP của Hội đồng Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ngày 11-3-1977, các huyện được hợp nhất và các thay đổi như sau:
Huyện Châu Thành Tây, huyện Cái Nhum và 2 xã của huyện Tam Bình thành huyện Long Hồ
Huyện Tam Bình, huyện Bình Minh thành huyện Tam Bình
Huyện Trà Ôn (trừ 3 xã), huyện Cầu Kè và 2 xã của huyện Tiểu Cần thành huyện Cầu Kè
Xã Hiếu Tử của huyện Tiểu Cần và 5 xã của huyện Châu Thành Đông sáp nhập vào huyện Càn Long (tức Càng Long)
3 xã của huyện Trà Ôn sáp nhập vào huyện Vũng Liêm
4 xã của huyện Châu Thành Đông sáp nhập vào huyện Cầu Ngang
3 xã của huyện Tiểu Cần sáp nhập vào huyện Trà Cú
Xã Long Đức của huyện Châu Thành Đông sáp nhập vào thị xã Trà Vinh
2 xã của huyện Châu Thành Tây sáp nhập vào thị xã Vĩnh Long
Các huyện Cái Nhum, Tiểu Cần, Châu Thành Đông, Châu Thành Tây không còn tồn tại, nhưng trên thực tế hai huyện Bình Minh, Trà Ôn không bị sáp nhập mà vẫn tồn tại. Năm 1980, tỉnh Cửu Long có 2 thị xã Vĩnh Long (tỉnh lị), Trà Vinh và 10 huyện: Long Hồ, Vũng Liêm, Bình Minh, Tam Bình, Trà Ôn, Càn Long (Càng Long), Trà Cú, Cầu Ngang, Tiểu Cần, Cầu Kè.
Ngày 29-9-1981, tái lập một số huyện cũ: Tiểu Cần (trên thực tế), Bình Minh, Trà Ôn (trên văn bản); lập huyện Châu Thành từ 5 xã của huyện Châu Thành Đông cũ thuộc huyện Cầu Ngang và 4 xã của huyện Cầu Ngang; lập huyện Mang Thít từ phần đất của huyện Cái Nhum cũ; lập huyện Duyên Hải.
Ngày 17-4-1986, lại sáp nhập huyện Mang Thít vào huyện Long Hồ. Như vậy lúc này tỉnh Cửu Long gồm 2 thị xã Vĩnh Long (tỉnh lị), Trà Vinh và 12 huyện: Long Hồ, Vũng Liêm, Bình Minh, Tam Bình, Trà Ôn, Châu Thành, Càng Long, Trà Cú, Cầu Ngang, Tiểu Cần, Cầu Kè, Duyên Hải.
Vùng đất Định Tường trước đây thuộc nước Chân Lạp, nay thuộc địa bàn các tỉnh Tiền Giang, Bến Tre và Đồng Tháp ngày nay.
Vào thế kỉ 17, các chúa Nguyễn ra lệnh khai phá, đặt thành đất Vũng Cù và Mỹ Tho. Năm 1679, viên tướng nhà Minh là Dương Ngạn Địch cùng thuộc hạ vượt biển xin cư trú tại đây, chúa Nguyễn cho họ lập làng, ấp ở Mỹ Tho cùng với người Việt di dân khẩn hoang. Năm 1772, vùng này được lập thành đạo Trường Đồn; đến năm 1781, đổi là dinh Trấn Định; năm 1808, đổi là trấn, thuộc Gia Định. Sau đó lập tỉnh Định Tường vào năm 1832.
Tỉnh Định Tường thời nhà Nguyễn
Tỉnh được thành lập năm Minh Mạng thứ 13 (1832) và là một trong 6 tỉnh của Nam Kỳ (Nam Kỳ lục tỉnh).
Theo Hiệp ước Nhâm Tuất năm 1862, Định Tường cùng với Biên Hòa và Gia Định bị cắt nhượng cho Pháp. Năm 1876, tỉnh Định Tường bị Pháp giải thể và biến thành 2 tiểu khu hay hạt tham biện (arrondissement) là Mỹ Tho và Gò Công, thuộc khu vực hành chính (circonscription) Mỹ Tho. Sau này 2 hạt Mỹ Tho và Gò Công trở thành 2 tỉnh Mỹ Tho và Gò Công.
Tỉnh Định Tường thời Việt Nam Cộng Hòa
Tỉnh Định Tường được chính quyền Việt Nam Cộng hòa thành lập theo Sắc lệnh 143-NV ngày 22 tháng 10 năm 1956 trên phần đất tỉnh Mỹ Tho (trừ vùng nằm phía nam sông Tiền Giang là quận An Hóa thì đổi tên thành quận Bình Đại và nhập vào tỉnh Kiến Hòa) và là một trong 22 tỉnh của Nam Phần lúc đó. Tỉnh Định Tường bắc giáp tỉnh Kiến Tường, đông bắc giáp tỉnh Long An, đông giáp tỉnh Gò Công, tây nam và nam giáp hai tỉnh Vĩnh Long và Kiến Hòa, tây giáp tỉnh và Kiến Phong, tây nam giáp tỉnh Sa Đéc khi tỉnh này được tái lập. Ranh giới phía nam của tỉnh Định Tường là sông Tiền Giang (đoạn này còn gọi là sông Mỹ Tho). Tỉnh lị là Mỹ Tho. Định Tường có diện tích khoảng 1.900 km². Dân số năm 1965 là 514.146 người.
Gồm 5 quận ban đầu: Bến Tranh, Cái Bè (năm 1961 đổi thành quận Sùng Hiếu sau khi tách quận Giáo Đức ra, đến năm 1964 lại quay lại tên cũ), Cai Lậy (năm 1961 đổi thành quận Khiêm Ích, đến năm 1964 lại quay lại tên cũ), Châu Thành, Chợ Gạo. Năm 1960 quận Châu Thành cũ đổi thành quận Long Định, đến năm 1964 lại tách quận Châu Thành mới ra từ quận Long Định. Lập quận Giáo Đức năm 1961, tách ra từ quận Cái Bè. Quận Long Định đến năm 1969 đổi thành quận Sầm Giang. Ngày 12 tháng 7 năm 1974, lập quận mới Hậu Mỹ, do tách một phần đất của các quận Cái Bè, Giáo Đức, Cai Lậy cùng tỉnh và của quận Kiến Bình (tỉnh Kiến Tường) và của quận Mỹ An (tỉnh Kiến Phong) nhưng chưa sắp xếp xong thì chính quyền Việt Nam Cộng hòa sụp đổ.
Tuy nhiên chính quyền Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam (sau này là Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam) và Việt Nam Dân chủ Cộng hòa không công nhận tỉnh này và vẫn giữ tỉnh cũ là Mỹ Tho.
Ngày 20 tháng 12 năm 1963, chính quyền Việt Nam Cộng hòa tái lập tỉnh Gò Công, tách từ tỉnh Định Tường.
Tháng 2 năm 1976, tỉnh Định Tường sáp nhập với tỉnh Gò Công thành tỉnh Tiền Giang.
03-03-2010
Chế độ Linear
