Ấn Độ - những ngày đông rực nắng

[Anhhungxalo]

Dù đêm trước tôi về nhà rất khuya, sáng hôm sau tôi cũng lọ mọ thức giấc lúc 5 giờ sáng để chuẩn bị cho chuyến đò trên sông Hằng lần thứ 2. Tôi lang thang cũng nhiều nhưng chưa bao giờ tôi ở trong 1 cái phòng dormitory thênh thang mà chỉ có 1 mình. Chẳng thà là ở 1 mình trong 1 cái phòng bé bé, cảm giác còn ấm cúng, rất khác khi nửa đêm trằn trọc thức giấc thấy chỉ 1 mình mình trên giường giữa căn phòng rộng thênh thang đầy những chiếc giường trống. Đâu đó tiếng rì rầm đọc kinh của các tín đồ ở ngôi đền Vàng gần bên, cũng không xa lắm ngoài kia là sông Hằng với những hỏa đàn thiêu xác nghi ngút ngày đêm… đó là lý do làm giấc ngủ của tôi luôn chập chờn và giúp tôi thức giấc sớm – cũng là lúc những tiếng “ựm bòòòò” của các chú bò bắt đầu rền vang trong ngõ nhỏ.

Bắt đầu hành trình bình minh trên sông

Sông Hằng lúc đầu ngày chưa có nắng


Len lỏi trong con hẻm nhỏ bé tối thui, lầy ướt nước tiểu và nhòe nhoẹt phân bò, tôi lần mò tìm đường ra phố, để xuống sông. Trời Varanasi lúc 5.10am vẫn cứ như đang giữa khuya dù ở bến sông đã tấp nập khách du. Con sông ngái ngủ im lìm khuya qua giờ đã tỉnh giấc cho 1 ngày bận rộn dù sông vẫn còn tối đen. Tôi xuống bến sông kiếm tìm ông lái đò già đã đưa tôi đi ngắm hoàng hôn. Hôm qua, tôi và ông đã thỏa thuận giá cả và giờ giấc cho chuyến đi hôm nay. Giá có tăng cao hơn vì theo như ông lão nói các chuyến tàu bình minh luôn đắt hơn các chuyến tàu hoàng hôn. Tuy nhiên tôi vẫn đồng ý vì tôi biết giá đó còn rất rẻ so với giá niêm yết của dịch vụ trong nhà nghỉ tôi đang ở, dù đó là nhà nghỉ có dịch vụ rẻ nhất Varanasi (tôi book 1 cái giường trong dorm giá 60Rp nhưng ông chủ nói “cho mày ngủ nguyên cái dormitory, lấy giá 1 phòng đơn 120Rp”, tôi đồng ý luôn vì biết rằng đây là giá rẻ nhất Varanasi). Và cũng từ buổi trò chuyện - chủ yếu bằng tay - với ông lão trên sông chiều qua, tôi đã rút ra 1 kinh nghiệm, đó là dành hết thời gian trên đò cho chuyến đi 1 chiều, sau đó tôi sẽ leo lên bờ đi bộ về thay vì ngồi đò xuôi và ngược trên cùng 1 đoạn sông. Do thỏa thuận này, tôi trả thêm cho ông lão một ít nhưng đoạn đường tôi đi được xem như là gấp đôi so với việc chỉ ngồi trên thuyền. Và việc đi bộ lang thang trở về cũng là 1 trải nghiệm rất khác với việc chỉ ngồi trên thuyền cả đi lẫn về. Các bạn thử áp dụng chiêu này cho lần đi sắp tới của mình nhé.


Công việc đầu ngày trên dòng sông

Cạo tóc – để tưởng nhớ người thân


Bến sông giờ đây rộn ràng không chỉ bởi khách du và những con đò mà còn bởi những gia đình Ấn Độ mộ đạo bắt đầu công việc tắm rửa và cầu nguyện nơi các ghat. Phải nói là tôi cũng rất khâm phục niềm tin của họ, để có thể tắm rửa trên sông sông giờ đang rét buốt với cái lạnh ban mai mùa đông. Có thể thấy rõ nét mặt tái mét cũng như đang run cầm cập nhưng họ vẫn kiên trì đằm mình trên dòng sông vừa tắm vừa cầu nguyện. Rất tiếc là cái máy chụp hình của tôi sau vài lần rơi lăn lóc, nó hư hay vỡ cái bộ phận nào đó mà chụp hình vào lúc trời tối không được, nên hầu như không có các cảnh trên sông lúc tờ mờ để sẻ chia cùng các bạn.
Cạo tóc – để tưởng nhớ người thân


Bến sông giờ đây rộn ràng không chỉ bởi khách du và những con đò mà còn bởi những gia đình Ấn Độ mộ đạo bắt đầu công việc tắm rửa và cầu nguyện nơi các ghat. Phải nói là tôi cũng rất khâm phục niềm tin của họ, để có thể tắm rửa trên sông sông giờ đang rét buốt với cái lạnh ban mai mùa đông. Có thể thấy rõ nét mặt tái mét cũng như đang run cầm cập nhưng họ vẫn kiên trì đằm mình trên dòng sông vừa tắm vừa cầu nguyện. Rất tiếc là cái máy chụp hình của tôi sau vài lần rơi lăn lóc, nó hư hay vỡ cái bộ phận nào đó mà chụp hình vào lúc trời tối không được, nên hầu như không có các cảnh trên sông lúc tờ mờ để sẻ chia cùng các bạn.

Hoa đăng trên sông sớm



Tắm để tẩy trần và cầu nguyện trên dòng sông

Buổi lễ sáng bên bờ sông

Pháp sư đang làm lễ

Chuẩn bị làm lễ

Những người dân đang chờ làm lễ


Cũng như chiều qua, nhiều con đò trên sông thả hoa đăng dập dềnh trên sóng lăn tăn nhưng có đều là trời đang sáng dần lên nên những đốm lửa trên sông lại mang một nét mới, góp phần cho chân trời đã bắt đầu hồng hồng thêm sắc khí. Đi lên các ghát xa xa, trời sáng hẳn dù mặt trời chưa ló dạng. Rất nhiều gia đình đã dồn xuống bờ sông. Tôi còn trông thấy cả 1 cặp nam nữ Nhật Bản cũng đang cắn răng tắm bên bờ sông đục ngầu ban sáng. Bên cạnh việc tắm rửa cầu nguyện, khúc sông giờ như 1 bến nước tập trung rất nhiều người làm đủ mọi việc, từ đánh răng rửa mặt đến giặt giũ phơi phóng, đến cạo đầu hớt tóc, đến vị thầy cúng đang làm lễ gì trên 1 đàn cao bên sông, đến các chú đạo sĩ nhỏ đầu cạo trọc đang chăm chú ngồi nghe giảng kinh kệ hay đọc kinh… bên bờ sông. Bức tranh cuộc sống ven bờ sông rực rỡ sắc màu và đầy đủ các cung bậc.
ở Ấn Độ mọi thứ tương phản đến đáng ngạc nhiên và có thể gây sốc nếu bạn nào hơi “mong manh, nhạy cảm”. Khi đã quen và khi đã bỏ qua được những khó chịu chắc chắn sẽ gặp phải rất nhiều trên bước đường lang thang, chúng ta sẽ thấy một Ấn Độ khác hẳn, thú vị hơn nhiều, đúng là cái nôi của một nền văn hóa lớn. Hành trình từ tây sang đông của bạn hầu như tập trung hết tinh túy của Ấn Độ rồi còn gì, bao nhiêu là điểm must-see của LP đều nằm trên cung đường đó. Kể ra đi nghen bạn. Còn hành trình miền Nam Ấn cũng hay lắm bạn ơi!

Vẫn chưa thấy mặt trời lên trên sông Hằng

[Anhhungxalo]

Mặt trời vẫn chưa ló dạng nhưng ánh sáng đầu ngày đã sáng hẳn trên các ghat to lớn bên bờ sông. Rất nhiều ghat có ghi rõ niên đại đâu từ thế kỷ XVII, XVIII nhưng vẫn còn rất nguyên vẹn. Kiến trúc của các ghat rất khác nhau, theo niên đại hoặc theo kiến trúc của các vùng rất khác nhau của đất nước Ấn Độ to lớn. Sự hiện diện của chúng đã đem lại cho sông Hằng 1 vẻ đẹp khác thường và con sông Hằng lờ lững bên dưới cũng làm cho chúng đẹp hơn hẳn.

Ghat từ đầu TK XIX


Ghat “Hanuman” vì có nhiều khỉ, theo lời ông lái đò


Trời đã sáng hẳn thì mặt trời mới bắt đầu ló dạng. Như vậy hôm nay tôi cũng đã may mắn vì mấy hôm trước ở Varanasi không có mặt trời. Mãi chen lấn để lách qua những đám mây dày đặc của những ngày đông, mặt trời trở nên bé nhỏ và yếu ớt. Chỉ đủ để thấy chiếc dĩa tròn hồng hồng ở ngang lưng chừng trời chứ chẳng oai vệ như ở ngày hè miền nhiệt đới chói chang. Tuy nhiên, chỉ với chút hồng yếu ớt đó, con sông Hằng đã chuyển sang 1 sắc thái hoàn toàn khác. Bừng sáng dịu dàng và kiêu hãnh!

Bình minh trên sông Hằng

Sông bỗng bừng sáng


Chút sương mỏng teng trên sông giờ cũng ánh lên một chút hồng khi những tia nắng bắt đầu lan trên sông. Những con đò bé bé ở xa xa giờ chợt thoắt hiện khi sương bắt đầu tan đi, làm thành những điểm nhấn tô điểm cho con sông chợt trở nên tinh khôi hơn trong một bình minh sương hồng.
Tôi leo lên bờ, vẫy tay chào ông lão chèo đò đang quay đò về chốn cũ, rồi bắt đầu hành trình lang thang trên bờ sông. Bờ sông Hằng là nơi phản ánh cuộc sống đa dạng và sinh động của người dân Varanasi. Những chiếc saree dài 7-8m thật nhiều màu nằm phơi dài phất phới trên triền sông, không xa là hàng hàng lớp lớp những bánh phân bò nén tròn nâu nâu phơi mình trong nắng, rồi những chiếc drap giường, khăn trải bàn màu trắng cũng nằm hơ hớ ngay trên bờ sông…

Bon chen xuống sông tẩy rửa tội lỗi nhưng không dám tắm, chỉ dám nhúng chân vào nước sông Hằng thôi.
Không biết như vậy có rửa được tội lỗi không há?


Còn với người dân, đây vừa là nơi thể hiện lòng thành cho những người mộ đạo và cũng là nơi sinh hoạt của những người dân sống quanh đây. Những người dân tắm rửa giặt giũ phơi phóng bên cạnh những tín đồ đang quỳ lạy, tụng niệm hay tắm rửa tẩy trần dưới sông. Nhiều gia đình đang tụ tập bên bờ sông để cầu nguyện cho người thân vừa mất, mà bạn rất dễ nhận ra vì họ vừa cạo trọc đầu nhẵn thín, góc các, các đạo sĩ hay pháp sư cũng rì rầm khấn vái nghiêm trang bên cạnh những chú bò, dê đang lang thang khắp nơi khắp chốn và mùi xú uế do các chú thải ra, cùng với của cả con người, nồng nặc trên nhiều khúc sông… Sông Hằng vẫn lờ lững trôi bên dưới, như vẫn đã trôi từ ngàn đời nay.

Chất đốt ở 1 thành phố 3.500 tuổi

Sân phơi của thành phố 3.500 tuổi

Thành kính

Nô đùa


Lang thang trên triền sông, đến khi gần về nhà nghỉ, mặt trời vẫn cứ hồng hồng bên sông, dù đã cao lưng chừng trời. Tôi leo lên 1 góc nhỏ trên cao, hơi vắng vẻ và ngồi lại thật lâu để ngắm bình minh muộn, ngắm sông Hằng thật kỹ trước khi chia tay con sông huyền thoại.

Chào nhé sông Hằng!

Chào nhé Varanasi

[Anhhungxalo]

Rồi đến lúc tôi cũng phải về, để đi tiếp con đường lang thang của mình. Chào nhé sông Hằng! Rất mong một ngày được quay lại!
@Pisces: nhiều đồng nghiệp của tôi cũng vậy. Ấn Độ có nhiều thứ hay để khám phá mà họ không thấy ra.
----
Khi ở Mumbai tôi có dịp đến hai di sản Phật giáo còn rất nguyên vẹn. Ajanta và Ellora cách Mumbai khoảng hơn 300km. Có thễ bắt tàu hỏa Mumbai - Aurangabad và từ đó phải đi bằng xe thêm 100km nữa.

Hai di sản thế giới Ajanta và Ellora có những đền thờ, thiền viện của ba tôn giáo Phật, Hindu và Jain. Điểm đặc biệt là các cấu trúc này được đục ra từ vách núi đá bằng trình độ kiến trúc, điêu khắc, trang trí mỹ thuật rất công phu sắc xảo. Hai khu Ajanta và Ellora có tổng cộng 64 cấu trúc lớn nhỏ.

Toàn bộ các cấu trúc ở Ajanta thuộc về Phật giáo có niên đại từ thế kỷ thứ 2 trước Công Nguyên cho đến thế kỷ thứ 6 sau Công Nguyên. Tại đây vẫn còn vài cái đang xây dựng dang dở cho phép các nhà khảo cổ hiểu được người xưa đã đục những hang động nhân tạo này như thế nào. Sự hoang tàn của nó cũng được giải thích là vào khoảng thế kỷ thứ 6 đạo Phật ở Ấn Độ suy kiệt. Các tu sĩ di chuyển sang các quốc gia Đông Nam Á. Về mặt chạm trổ và kiến trúc, các thiền viện ở đây đã sắc xảo nhưng vẫn còn chưa bằng các cấu trúc ở Ellora. Nhưng các tranh vẽ trên tường thì cực kỳ giá trị. Ví dụ có một tranh vẽ công chúa có đeo chuỗi ngọc. Khi có ánh sáng rọi vào chuỗi ngọc sáng toát một màu trắng như ngọc thật. Tranh khác nói về cuộc đời của đức Phật từ khi mới sinh ra cho đến khi nhập niết bàn. Mỗi tranh có một chi tiết, một câu chuyện mà tôi chưa xem hết và không biết hết để kể.

Các cấu trúc ở Ellora có sau Ejanta và chúng tỏ ra sắc xảo hơn về mặt kiến trúc và điêu khắc. Nơi đây tập hợp thiền viện, chùa chiền của 3 tôn giáo Phật (niên đại từ 500 đến 700AD), Hindu (700 đến 900AD) và Jain (900 đến 1100AD). Tất cả các cấu trúc ở đây cũng như ở Ejanta đều được đục ra từ một vách đá. Các hoa văn, hình tượng, chi tiết đều dính liền với nhau không có lấp ghép.

-------
Ajanta

Từ điểm này, một người Anh trong chuyến đi săn đã phát hiện ra phế tích Ajanta. Một khu thiền viện quan trọng của Phật giáo. Từ đây, chúng tôi đi men theo miệng của thung lũng, nhìn được toàn bộ di tích Ajanta từ trên cao. Thung lũng có hình móng ngựa, bên dưới là con suối mang nước cho cả khu thiền viện.



Các thiền viện ở đây được đục ra từ vách núi theo phương pháp từ nóc xuống. Có nghĩa là phần nóc được hoàn thiện trước rồi đi dần xuống phần nền. Rất nhiều kiến trúc hai ba tầng như những nhà lầu ngày nay. Người ta điêu khắc và vẽ tranh trên tường, cột rất tỉ mĩ. Có những bức tranh về cuộc đời đức Phật và cuộc sống dân gian thời bấy giờ vẫn còn rõ màu.




Allora

Kiến trúc nhiều tầng với cầu thang hai bên, lang cang, hành lang như một căn nhà nhiều tầng hiện đại.

Nhìn từ bên ngoài bức tường

Nhìn từ sân nhà đằng sau bức tường, hai bên tòa nhà có cầu thang lên những tầng bên trên như một chung cư hiện đại. Đây vừa là nơi ở vừa là nơi học thiền học đạo.

Một cái khác đẹp hơn.

Cầu kỳ nhất ở đây là đền Kailash. Kailash là đền thờ thần Shiva của đạo Hindu. Nó được đục ra từ vách núi đá bằng kỹ thuật kiến trúc và điêu khắc sắc xảo nhưng với công cụ rất thô sơ. Người ta khởi công tạo ra nó từ khoảng thế kỷ thứ 8 sau công nguyên và ước tính có thể mất hàng trăm năm để hoàn thiện. Khoảng 400 000 tấn đá đã được đục ra từ vách núi và bên trong ruột của ngôi đền chỉ bằng sức người và những cây đục (chipsel).

Măt trước:

Nhìn từ vách núi bên hông đền:

Nhìn từ bên trên:

Điêu khắc trên nóc đền:

Có thể nói tôi cảm thấy ngợp sau khi đến xem hai nơi này. Mặc dù các di tích ở Ajanta có vài trăm năm sau khi đức Phật qua đời nhưng về ý nghĩa kiến trúc, khảo cổ, Phật học thì nơi này cực kỳ quan trọng vì mọi thứ đều còn nguyên vẹn.

[Anhhungxalo]

Rời sông Hằng, tôi đến ga Varanasi vừa đúng giờ tàu chạy theo như thông tin trên vé, khi ở đoạn cuối con đường từ bờ sông đến ga, tôi đã phải nhảy khỏi rickshaw vác balo chạy bộ vì kẹt xe – cộng thêm cái tội là mải mê ngồi bên sông Hằng đến sát giờ mới lên rixkshaw. Thở hồng hộc như con trâu điên, tôi xông vào ga, xông đến anh soát vé, hỏi thăm chuyến tàu Varanasi – Gaya chạy ở đường sắt số mấy, đến chưa… rồi lại hốc tốc chạy đến đó. May quá, tàu vẫn chưa đến. Nhưng rồi vận may đã nhanh chóng chuyển thành nỗi buồn tê tái khi tôi lê la vật vạ ở đó để chờ đợi con tàu đi Gaya trong gần 3h kế tiếp. Khi nó đến, nó lại đổi sang đường ray khác chứ không phải đường ray mà tôi đang ngồi chờ. May mà hôm giờ tôi cũng đã quen dần với India-English nên nghe láng máng trên loa thông báo việc tàu đi Gaya đổi đường ray, hỏi thăm 1 lần nữa cho chắc rồi lại hộc tốc chạy sang đường ray kia. Ối trời đất ơi, thiệt là mệt cho mấy cái vụ tàu xe trên đất Ấn.

Nãy giờ chờ tàu tôi rất bồn chồn và khó chịu, không phải vì lý do tàu đến trễ mà vì cái kế hoạch đánh nhanh rút gọn của tôi đã tan tành mây khói theo con tàu đến muộn. Việc tàu đến trễ làm thời gian ở Bodgaya của tôi còn rất ít, chuyến đi viếng Bodhgaya của tôi thành chuyến cỡi ngựa xem hoa. Âu cũng là duyên số, nhưng dù sao cuối cùng tôi cũng đã đến được vùng đất Phật thứ 4 này – tạm nhủ với lòng là mình rất may mắn.

Số là tôi dự định đến Gaya vào xế trưa, nhảy xe autorickshaw đến Bodhgaya thăm viếng nơi đây từ chiều đến tối rồi tối khuya quay lại ga Gaya để lên chuyến tàu đêm đi Delhi. Một buổi chiều thì rất ít nhưng cũng có thể tạm đủ vì tôi chỉ muốn ghé thăm Đại Bảo Tháp mà thôi. Các chùa chiền xung quanh có thể nhiều, đẹp đẽ hoành tráng nhưng chắc cũng không khác là mấy so với chùa chiền ở 3 miền đất Phật kia là mấy. Hơn thế nữa là tôi có 3 người bạn đang đi bụi từ Nam Ấn lên Bắc Ấn, hẹn gặp nhau ở Delhi để xem thử mấy anh em có đi chung với nhau vài đoạn đường trước khi tôi xuôi Nam rồi các bạn ấy lại ngược Bắc tiếp tục hay không? Các bạn đã đến Delhi hôm qua và đang chờ tôi ở đó nên tôi đã lên kế hoạch Varanasi – Gaya – Delhi rất vội vàng. Đã vậy, chuyện trễ tàu lại làm cho kế hoạch của tôi càng thêm nát tan…

Tàu đến ga đã chậm giờ, chạy cũng chậm làm tôi sốt ruột vô cùng nhưng biết làm sao bây giờ. Kế hoạch là tàu Varanasi – Gaya đi từ 9.40g đến nơi khoảng 13.00g, nhưng thay vào đó 12.30g trưa tàu mới chạy từ Varanasi và đến Gaya lúc 16.30g. Thêm vào đó, việc hỏi thăm và mua vé tàu Gaya đi Delhi cũng phức tạp, đến khi xong xuôi là đã hơn 5.30pm, trời đã bắt đầu sụp tối.

Để tôi kể chi tiết hơn cái vụ bị xí gạt ở ga Gaya này nhé. Số là sau khi mua 2 cái vé tàu và được sự nhiệt tình giúp đỡ của các nhân viên của ga Gorakhpur và Varanasi, tôi rất tin tưởng ở họ. Khi đến ga Gaya cũng vậy, tôi cũng vào phòng Tourist Information ở đây nhờ mua vé. Phục vụ ở đây là 1 bác cũng trạc 60, khi tôi vào, bác ấy nói là sắp tới giờ về (gần 5pm) nhưng để tao ở lại giúp mày (!). Sau đó, bác ấy nói rằng đêm nay có 2 chuyến tàu từ Gaya đi Delhi, 1 chuyến tàu cao cấp và 1 chuyến tàu bình dân. Chuyến tàu cao cấp chạy trước và chạy nhanh hơn. Bình thường là tôi sẽ chọn tàu bình dân, nhưng nghĩ đến việc chờ tàu đến giữa đêm khuya ở 1 cái ga phức tạp, 2 nữa là tàu từ Gaya đi Delhi mười mấy tiếng, cũng không nên tiết kiệm quá mức, 3 là các bạn đang chờ mình ở Delhi mà mình tới trễ quá cũng kỳ. Thế là tôi đưa bác ấy số tiền mua vé đi tàu nhanh. Nhờ tôi trông coi văn phòng, bác ấy tất tả đi mua vé. Ngồi không rảnh rỗi, tôi mở cuốn sổ thông tin thì thấy trong đó có tên của 2 bạn người Việt nữa cũng đã nhờ bác này mua vé và lưu lại thông tin ở đây (mà sao các bạn ấy không cảnh báo mình về bác trai India trong cuốn sổ này hén (bằng tiếng Việt thì bác ấy đâu có biết)). Một hồi lâu, bác ấy quay về đưa tôi vé của chuyến tàu chậm và nói ”cả 2 tàu đều hết vé, tao phải chi thêm mới có vé cho mày đây”. Khoảng chi thêm đó khoảng 250Rp (khoảng 90.000VND thôi, gần bằng 2/3 cái vé tàu chậm), nhưng ôi trời đất ơi, tôi vừa bực mình vừa buồn cười vì dạn dày như mình còn bị bác này xí gạt. Thực tế lúc đó tôi cũng rất phân vân vì trời đã tối, nếu cự cãi với bác ấy, đi gặp trưởng ga thì cũng OK nhưng chưa chắc sau đó tôi mua được vé, rồi mất thêm thời gian, không đi được Bodhgaya. Do vậy tôi chỉ cười trừ, vào ga gửi hành lý rồi ra nhảy auto-rickshaw đi Bodgaya, vừa đi vừa buồn cười cho mình.

Trời đã sụp tối hẳn khi tôi vừa đặt chân đến miền đất Phật thiêng liêng Bodhgaya.
Azure:
Đợt tháng 10 vừa rồi em có đi tàu từ Dehli đến núi Abu ở vùng Rajasthan. Ở Dehli có tất cả 5 ga tàu đi các nơi. Tàu chạy lúc 10h tối, vậy mà lúc 10h30 tối, bọn em vẫn còn đang ngồi trên ô tô vì đường phố tắc kinh khủng, xe cộ đủ các loại chen chúc nhau, khói bụi...Các hàng quán hai bên đường thì vẫn sáng đèn. Xe đến nơi, tất cả vứt hành lý xuống xe rồi vơ hàng lý chạy thục mạng vào ga, bọn em may mắn có một bác Ấn độ dẫn đường nên đến thẳng toa tàu, vừa leo lên được tới nơi thì tàu chuyển bánh. Đêm đó may mà tàu đến muộn chứ không em sẽ lại lang thang ở ga như bác bp. Mà ga tàu Ấn độ thì ai đến một lần cũng khó mà quên được. Thế nhưng hôm đó khi ở trên xe giữa đoạn đường tắc, em không hề lo một chút nào, luôn nghĩ là mình sẽ lên tàu và sáng mai sẽ đến nơi cần đến.

Trên chuyến đi về, em gặp một bác người Nga đi theo đoàn khách Nga để làm phiên dịch, khi nói chuyện với bác ý về việc đi tàu của Ấn thì bác người Nga nói rằng: tàu Ấn thường hay đến muộn, các bạn không có gì phải lo cả, nếu các bạn đến muộn thì tàu sẽ đến muộn để chờ các bạn, nếu các bạn gặp khó khăn thì sẽ có người xuất hiện để giúp đỡ các bạn. Và đúng là như vậy

Miền đất thiêng Bodhgaya nằm cách thành Gaya khoảng 12km, có tên tiếng Việt là Bồ Đề Đạo Tràng, là nơi Đức Phật đã giác ngộ Phật pháp dưới cội bồ đề. Theo truyền thuyết, vào những năm 500 BC, hoàng tử Gautama Siddhartha, lúc này đã là một nhà tu đi khất thực, đã băng qua sông Falgu để đến Bodhgaya và đã ngồi thiền 3 ngày 3 đêm dưới một bóng bồ đề cổ thụ. Sau 3 ngày 3 đêm, Đức Phật đã đạt được giác ngộ và sự thấu hiểu. Trong 7 tuần tiếp theo, người vẫn tiếp tục ngồi thiền và kiểm nghiệm lại con đường tu hành của mình cũng như của chúng sinh. Sau đó, người đã đến Sarthna gặp các đệ tử đầu tiên và bắt đầu giảng dạy giáo lý nhà Phật ở đó. Lịch sử Bodhgaya đã được ghi chép trong nhiều tài liệu, quan trọng nhất là tài liệu của các vị cao tăng TQ Pháp Hiển, Huyền Trang đã hành hương đến nơi này vào TK IV, và VII công nguyên.

Ở Bodhgaya, điểm thu hút khách hành hương là ngôi đền Mahabodhi, còn gọi Đại Giác Ngộ Tự hay Tháp Đại Giác đã được vinh danh là di sản thế giới, di tích Unesco vào năm 2002. Mahabodhi, được xây dựng vào TK VI công nguyên, nằm ngay trên vị trí của ngôi chùa được quốc vương Ashoka xây dựng 8 thế kỷ trước đó (vào thế kỷ III trước CN). Sau khi bị san bằng bởi những đội quân Hồi giáo vào TK XI, ngôi chùa đã trải qua nhiều lần tu sửa phục chế, lần cuối cùng là vào năm 1882. Đỉnh là ngọn tháp cao 52m, bên trong ngôi chùa có tượng Phật ngồi cao 2m bằng đá mạ vàng được tạc vào những năm 380 AD. Tư thế ngồi thanh thản và dáng ngồi hướng về phía Đông y như tư thế của ngài bên gốc bồ đề năm xưa. Bên ngoài chùa, có 4 viên đá có niên đại từ 184-72 BC. Do ngôi chùa hiện nay được trùng tu bởi các Phật tử Myanmar nên Đại Giác Ngộ Tự có kiến trúc và điêu khắc theo phong cách Myanmar. Mặt tiền của tháp trung tâm có các hốc bên trong có những pho tượng Phật giáo.


Một ngôi chùa ở Sangkhlaburi, biên giới Thailand - Myanmar có kiến trúc Myanmar, giống Đại giác ngộ tự

Theo nhà khảo cổ người Anh Alexander Cunningham, người đã vận động trùng tu lại thánh địa Bodhgaya vào năm 1882, cây bồ đề nguyên thuỷ đã bị đốn bởi vợ quốc vương Ashoka. Cây bồ đề hiện nay, được trồng bởi người Anh vào cuối TK XIX, được chiết ra từ cây bồ đề ở Sri Lanka, mà cây bồ đề ở Sri Lanka này vốn là được trồng từ một nhánh của cây bồ đề nguyên thủy, đã được công chúa Sanghamita, con vua Ashoka mang sang và trồng ở Sri Lanka vào thế kỷ III BC. Dù sao, cây bồ đề mới cũng đã được trồng đúng ngay vị trí của cây bồ đề cũ mà Đức Phật đã ngồii thiền từ 2.500 năm trước. Phiến đá đỏ giữa cây và ngôi chùa, được đặt tại đây bởi quốc vương Ashoka, để đánh dấu đây chính là nơi ngày xưa Đức Phật đã ngồi dưới bóng bồ đề và đắc đạo.

Bodhgaya ngày nay thường được ví von là một “Liên Hợp Quốc Phật Tự” vì tập trung rất nhiều chùa của các quốc gia và lãnh thổ như Bhutan, Đài Loan, Myanmar, Nepal, Nhật Bản, Sri Lanka, Tây Tạng, Thái Lan, Trung Quốc, Việt Nam…

Người Nhật xây dựng tại đây một tượng Phật bằng đá trắng cao hơn 20m có tên là Đại Phật (The Great Buddha Statue), với kinh phí lên đến cả triệu USD, hai bên là hai dãy tượng 10 vị đại đệ tử của Đức Phật kích thước cao bằng người thật.
Hoàng gia Thái Lan xây dựng ngôi chùa đồ sộ vào năm 1957 với mái cong vút được mạ vàng óng ánh rất công phu đến từng chi tiết. Chùa Trung Quốc có ba tượng Phật ngồi kích cỡ lớn cùng với hình ảnh Vạn Phật khắc trên khắp bốn bức tường.

Các chùa khác như của Bhutan, Đài Loan, Myanmar, Sri Lanka… mỗi ngôi đều mang một vẻ độc đáo riêng với lối kiến trúc đặc thù theo truyền thống Phật giáo của từng nước.

Hiện nay Việt Nam có 4 chùa tại đây. Đó là Việt Nam Phật Quốc Tự của thầy Huyền Diệu, chùa Độ Sanh của một nhà tu hành người Mỹ gốc Việt, chùa Viên Giác của một nhà tu hành người Đức gốc Việt và tịnh xá Kỳ Hoàn của thầy Thích Giác Viên đến từ Vũng Tàu.

Tôi đến Bodhgaya lúc trời đã sụp tối. Những ngày đông này tuy còn nhiều nắng nhưng ngày vẫn tắt rất nhanh. Chiếc autorickshaw thả tôi ngay con đường bên hông chùa Đại giác, phải đi gần 1 vòng mới đến con đường trước cổng chùa. Hàng quán 2 bên đường đang lục tục dọn dẹp vì khách hành hương đi đến trong ngày đã rời Bodhgaya, chỉ còn những khách nào ngụ lại đây hoặc khách lang thang muộn như tôi giờ mới còn ở lại đây.

Bạn đã đến Đại giác tự, Bodhgaya rồi đấy. Chúc mừng bạn!

Theo huớng của những ngọn đèn chiếu sáng tôi đi về chùa. Ngoài đường tuy không còn nhiều người đi lại thế nhưng tôi lại ngạc nhiên khi thấy trong con đường nhỏ trước cổng và trong khuôn viên chùa đông ơi là đông những người đến thăm viếng và cả những người đang ngồi nghe kinh hay tu tập xung quanh tháp lớn. Biết không có nhiều thời gian ở đây và cái máy hình cùi bắp của tôi không chụp được vào buổi tối, tôi loay hoay chụp hình đại tháp của chùa trước tiên. Đang bon chen tìm chỗ đứng, góc đủ sáng (chứ không cần đẹp) để chụp hình chợt có ai đó vỗ vai tôi. Tưởng là chú bảo vệ nào kêu tôi tránh chỗ hay không được chụp hình nơi này tôi quay lại. Té ra là 2 thanh niên Ấn Độ thấy tôi tự xử nãy giờ hỏi rằng tôi có muốn dán cái mặt vào một tấm hình nào đó không. Dĩ nhiên là tôi nhận lời, không phải là vì ở đây đông người không sợ các bạn ấy cầm máy hình chạy mất (!?) mà vì các bạn ấy hết sức thân thiện. Làm xong vài kiểu các bạn ấy bắt chuyện và hỏi thăm thông tin. Tôi cũng vui vẻ chuyện trò một phần vì cũng tò mò muốn biết tư tưởng của một người Ấn theo đạo Phật như thế nào ở quốc gia Hindu giáo này. Các bạn ấy vì sinh ra và lớn lên ở đây nên tư tưởng nghiêng theo Phật giáo nhiều chứ không nghiêng về Hindu giáo và như những Phật tử khác, họ luôn tranh thủ viếng thăm chùa chiền khi có dịp. Các bạn ấy rất vui vẻ, làm trong ngành IT và ở tận Delhi, kỳ này về thăm quê, tranh thủ viếng chùa luôn. Các bạn ấy hỏi tôi đủ thứ linh tinh về quê nhà, về cảm nhận Ấn Độ… đủ một vòng đi bộ quanh khuôn viên chùa theo dòng người đi lễ, rồi chia tay. Lúc này tôi mới bắt đầu đi vào trong chùa để thăm viếng, lòng vui vui vì những người bạn mới thoáng qua và sẽ không gặp lại trong đời.



Đại giác tự trong đêm

[Anhhungxalo]

Đến Bodhgaya, không ai có thể bỏ qua việc đến chiêm bái và khấn vái trước bức tượng Phật nổi tiếng trong chùa Đại giác. Bức tượng đá được phủ vàng này được hoàn thành vào thế kỷ IV Công nguyên, mô tả tư thế của đức Phật lúc người giác ngộ Phật pháp dưới cội bồ đề. Có nhiều truyền thuyết về bức tượng này mà có bạn đã chia sẻ trên diễn đàn nên tôi không nhắc lại, chỉ biết là khi quỳ lạy trước người, tôi cứ lạnh toát trong người vì lý do nào chẳng rõ. Pho tượng, chỉ là pho tượng nhưng toát lên thần khí sắc rất khác thường. Có thể thấy rõ sự khoan dung hiền từ, cũng có thể thấy rõ sự anh minh thông tuệ, cũng có thể thấy rõ thần thái uy nghiêm… của Người, toát lên rất rõ. Sau khi vái lạy xong tôi rút lui ra ngoài, nhường chỗ cho 1 đoàn người dài dằng dặc đang lặng lẽ chờ. Tôi kiếm một chỗ ngồi me mé bên ngoài, có thể nhìn vào được trong chánh điện, ngồi xuống và chiêm bái, thật lâu.

Tượng Phật trong Đại giác tự

Từ ngoài nhìn vào

Hồi lâu, tôi nhẹ nhàng đứng lên, bắt đầu lang thang tiếp trong chùa.
Chùa đêm rất đông nhưng không ồn ào. Rất nhiều phật tử và thiện nam tín nữ đi vòng quanh chùa, vừa đi vừa lần tràng hạt hoặc lâm râm tụng niệm. Trong các khoảng sân bên hông và phía sau chùa, nhiều đoàn tăng ni đang ngồi trật tự dưới đất để tu tập hoặc nghe giảng kinh kệ. Không khí thấm đẫm sự tôn nghiêm.

Trước khi đi cầu nguyện theo vòng tròn lớn quanh chùa, như thói quen tôi vẫn làm khi ở các chùa Tibet, tôi làm một vòng tròn nhỏ quanh chùa trước, mà điểm dừng đầu tiên là ngay sau chùa, nơi có cây bồ đề hơn trăm năm tuổi, mọc đúng nơi vị trí của cây bồ đề năm xưa đức Phật đã ngồi khi đắc đạo. Dĩ nhiên là cây được rào kín và không có chiếc lá nào rơi rụng trên sân. Tôi không đứng để chờ lá rơi vì tôi đã mang theo từ Kushinagar những chiếc lá bồ đề trong khu vườn (được cho là) đã tiến hành nghi lễ hỏa táng đức Phật khi người nhập cõi Niết bàn. Với tôi, một kẻ lang thang nhiều sân si tội lỗi, như vậy đã là quá đủ!


Cây bồ đề linh thiêng.

Phiến đá Ashoka ghi dấu nơi ngày xưa đức Phật đã ngồi và đắc đạo.

Nhưng tôi vẫn dừng lại nơi đây thật lâu, ngắm nhìn cây bồ đề thiêng, ngắm nhìn dòng người thành kính vái lạy khi qua đây, ngắm nhìn phiến đá của quốc vương Ashoka bên dưới cội bồ đề, đánh dấu nơi ngày xưa Phật đã ngồi… mải rồi tôi mới đi tiếp, rồi tôi lại vòng lại… nhiều lần.

Một vị trí linh thiêng

Bên ngoài chùa, phật tử cúng dường ở nhiều vị trí linh thiêng khác, như nơi đánh dấu vị trí đức Phật đã ngồi thiền vào tuần lễ thứ 3 sau khi đắc đạo, tuần lễ thứ 7… và tôi rất yêu những bông vạn thọ được đơm đầy trong những chiếc đĩa để cúng dường tỏa hương dịu nhẹ hăng hắc lan tỏa nơi nơi. Tôi đã nhiều lần chia sẻ với các bạn là tôi yêu hoa vạn thọ, nhưng lần này tôi cũng phải nhắc lại là tôi rất yêu quý loại hoa dân dã, luôn gợi nhớ trong tôi kỷ niệm êm đềm của những cái Tết nghèo êm đềm ngày quê xưa. Nhiều khi lang thang trên đường gió bụi, chỉ một cụm vạn thọ vàng dân dã mộc mạc cũng đủ làm tôi ấm lòng, cả những lúc đang cô đơn cùng cực.

Vạn thọ yêu thương!

Một góc nhìn khác về Đại giác ngộ tự

Mải miết lang thang trong chùa, sau khi đã đi mấy vòng chùa theo dòng người thành kính, vào ra lại chánh điện để chiêm bái tượng Phật… tôi cũng đã định về, vì sợ rằng nếu về khuya quá không còn xe để về lại Gaya nhưng chợt tôi nghe thấy ai đó đang nói tiếng Việt. Rất vui mừng tôi đi đến và thấy 3 vị sư cô đang nói chuyện với nhau, tôi xông đại tới tự giới thiệu luôn. Chẳng hiểu làm sao tôi lại quá vui mừng khi gặp được người Việt ở vùng đất linh thiêng, hay là tại tôi đã xa nhà quá lâu? 3 sư cô này là người Việt nhưng lại là Việt kiều, 2 cô ở Đức, 1 cô ở Pháp, cũng đã lâu lắm không về quê nhà nên cũng rất vui khi gặp con cháu từ quê sang. Cô ở Pháp thì ngụ tại Việt Nam Phật Quốc Tự, 2 cô kia ở chùa Viên giác vì 2 cô đến từ chùa Viên giác ở Đức. Cả 3 cô cũng ngạc nhiên khi thấy tôi chỉ đi một mình từ quê nhà sang đến tận đây mà chỉ bằng đường bộ và đều rất lo lắng cho tôi khi biết rằng tôi vẫn chưa có chỗ ngụ tại Bodhgaya này. Sư cô ở Pháp bận việc nên về trước, 2 sư cô của chùa Viên giác, cô Đồng Y. và cô Đồng K. (tôi xin phép không nêu tên ở đây) rất nhiệt tình và đầy thương mến với kẻ lang thang bụi bặm này, làm tôi muốn rớt nước mắt. 2 cô kêu tôi hủy vé tàu đi Delhi, ở lại đây một đêm, rồi cho lại tôi tiền vé để ngày mai hẵng đi. Rồi 2 cô kêu tôi về chùa lấy cơm cho tôi ăn, hỏi thăm đủ đều hết… Tội nhất là tôi nghe 2 cô thì thầm với nhau khi hỏi tôi giá vé bao nhiều, rồi nói với nhau là ở Đức số tiền đó không đáng không là bao nhiêu chứ ở Việt Nam là cũng nhiều lắm… sau đó 2 cô mới quay qua nói là sẽ cho tôi tiền vé… Tôi thì nghèo thật nhưng làm sao tôi có thể lạm dụng tấm chân tình đó, nên tôi thưa thật với 2 cô rằng tôi phải đi vì đồ đạc tôi đang để ở ga, bạn tôi đang đợi ở Delhi… 2 cô cũng xuôi xuôi nhưng cứ kêu tôi đi với 2 cô về chùa để kiếm gì lót bụng. Tôi đưa 2 cô về chùa Viên giác, 2 cô phải đến phòng tu tập ngay nên chỉ đường cho tôi ra sau rửa ráy và chỉ bếp cho tôi vào lục cơm nguội, dặn dò tôi cứ tự nhiên như ở nhà… rồi 2 cô vội vã đi để tôi tự do một mình trong chánh điện thênh thang. Tôi vô cùng xúc động nhưng nghĩ rằng mình không nên lạm dụng quá mức. Tôi chỉ ra sau rửa sạch bụi bặm của một ngày dài lang thang, lên chánh điện thành tâm khấn vái, rồi đi…

Chùa Viên Giác ở Bodhgaya.

Tôi lao nhanh ra con đường tối đen và vắng tanh, lòng nghẹn lại… Sao tôi không thể ở lại Bodhgaya đêm nay?
Lòng nặng trĩu, tôi ra đường đón xe về ga Gaya, nhưng làm gì còn xe nào chạy giờ này vì đã hơn 8 giờ tối, khách nào đến đây thì ở lại đây luôn chứ còn về làm chi. Thật ra 13km thì đi bộ cũng được, khoảng 2h là cùng nhưng đường tối đen tối mù vắng tanh vắng ngắt như kia mà đi bộ thì lỡ có chuyện gì thì tèo!!!

Lo lắng, tôi ngược xuôi trong Bodgaya tìm các xe autorickshaw để hỏi họ có chạy ngược về Gaya hay không thì bị hét giá trên trời dưới đất. May mắn thay, cuối cùng có 1 chiếc autorickshaw chở mấy người dân Ấn có việc gì muộn ở Gaya vừa đến và xe đang quay đầu lại để về không. Tôi chận lại và được hét với cái giá rẻ, gấp 1,5 lần so với lúc chiều nhưng cũng gật đại một cái cho nó xong chuyện rồi leo lên xe. Bây giờ kể lại thì thư thái lắm chứ lúc đó thì lòng dạ ngổn ngang trăm mối tơ vò…

Về đến Gaya, kẹt xe! Thế là tôi lại xuống xe đi bộ lon ton đến ga. Ôi trời đất ơi thiên hạ đã chiếm hết sân ga, chiếm cả chỗ của tôi để ngủ hết trơn rồi. Nghĩ đến cảnh lát nữa phải đến đây trải giấy báo ngồi (hoặc) nằm chờ tàu đến 2g sáng, ôi thôi là hãi hùng.


Chờ tàu ở ga Gaya. Bạn có thấy bpk trong đó không? Mình cũng lê lết như vậy đó, cũng thành dân bản xứ mất tiêu rồi!

“Ôi ta buồn ta đi lang thang bởi vì đâu…”! Buồn tình cái cảnh chờ tàu lê lết quá, tôi bèn đi lấy cái balo đã gửi vì cũng đã gần đến giờ đóng cửa khu gửi hành lý, đeo balo đi lang thang rồi mới nhớ là từ sáng đến giờ chưa có cái gì vô bụng, mới tiếc làm sao tô cơm nguội chưa được ăn ở chùa Viên giác! Cũng may là có cái nhà hàng gần ga, trông cũng sạch sẽ còn mở cửa, tôi đi vào. Buồn tình quá, nhìn quanh quẩn không thấy bia bọt gì hết, bèn hỏi thăm thử chú phục vụ nhiệt tình. Nào ngờ, chú OKie, rồi lát sau đem ra cho tôi một cái chai quấn giấy báo và 1 cái ly gói giấy hồng xinh xắn. Tôi tưởng là nhà hàng làm thế cho sạch sẽ hoặc để giữ lạnh bèn tính lột ra thì chú ấy ngăn lại, nói rằng cấm bán bia trong nhà hàng này, chú ưu tiên cho tôi vì là “người nước ngoài”! Té ra là vậy, đạo Hindu cũng cấm bia rượu sao trời. Ngồi nhìn cái chai bọc trong giấy báo chợt nhớ ngày nào lang thang ở Thổ Nhĩ Kỳ, cũng y chang vậy, bia lon bia chai gì cũng quấn giấy báo, mà rượu của xứ xở Hồi giáo cấm rượu bia Thổ Nhĩ Kỳ lại ngon tuyệt. Nhớ nhất cái chai rượu Lion’s Milk xách về Việt Nam xách về Saigon mời bạn bè làm cả nhóm lâu lâu lại thòm thèm nhắc đến! Chẹp, mới vừa trong đất Phật ra giờ lại bia rượu… làm sao tu nổi đây trời…

Bia quấn giấy báo nè…

Rồi nhà hàng cũng đóng cửa, hết chỗ đi, tôi phải quay lại ga và trà trộn vào đám người đang mê mệt chờ tàu. Mình cũng phải như họ tôi. Mãi đến hơn 2.30g sáng tàu mới đến. Lên tàu lại cự cãi nhau um sùm vụ ghế ngồi với thằng ku Ấn độ kia làm cả chuyến đi mất vui vì thắng ku đó cũng ngồi tiếp kế bên tôi mãi đến Delhi, nghĩa là 2 cái mặt sừng sộ nhau từ 2.30g sáng đến 7g tối ngày hôm sau.

Một dãy phố nhìn thấy từ con tàu Gaya – Delhi, cứ tưởng như ở Banda Aceh vừa trải qua sóng thần!!!

Vậy đó, và giờ đây, tôi đang vui mừng cụng ly côm cốp với bạn bè tại Delhi. Bia cũng che lại và được rót vào trong cái ly sứ, để khỏi bị nhìn thấy. Mặc kệ, dù sao có bạn, có bia là vui rồi.

“Say cheers!” – Delhi vừa đến.

[Anhhungxalo]

Xin chào Delhi!
Hôm trước, vội vã rời Gaya để đến Delhi, tôi cũng lướt hơi nhanh nên bỏ qua vài đoạn chia sẻ cho bạn biết thêm về những con tàu Ấn Độ. Bay giờ vòng lại hén.


Ở Ấn Độ, ngoài tàu chợ đi các cung đường ngắn, không có chỗ ngồi được ghi trên vé, là giá rẻ nhất thì kế đến là tàu 2nd class. Đây là 2 loại tàu bpk dùng để đi lại trong suốt những ngày Ấn Độ, đâu có mơ màng gì đến tàu tốc hành, tàu AC máy lạnh… đâu. Bpk đi Gaya – Delhi cũng bằng khoang tàu 2nd.


Tàu 2nd class của Ấn độ lại giống tàu giường nằm của Việt Nam, trong khoang có 6 giường, chia 2 dãy mà ban ngày bật lên là 6 ghế ngồi, khi chỉ sử dụng 2 băng ghế của giường tầng 1. Nhưng thêm vào nữa là nó có thêm 2 giường (tầng 1 và 2) ở dọc hành lang. Như vậy, trung bình 1 khoang (khoang mở chứ không đóng) nó có tổng cộng 8 giường chia 3 dãy (3,3,2). Ở dãy chỉ có 2 giường bên ngoài dọc hành lang, khoảng cách giữa 2 giường cao hơn, nên lúc đã hạ cái giường ở tầng trên ra rồi thì bên dưới vẫn ngồi thoải mái được. Và chuyện rắc rối với tôi lại nảy sinh từ đó.


Lúc lên tàu gần 3g sáng người mệt mỏi cáu gắt lại thấy có ku kia ngồi ngay cái giường của mình, ở tầng 1 của cái giường 2 tầng dọc hành lang, còn cái giường tầng 2 bên trên đã có người năm rồi. Tôi không biết là cái vé của tôi là cái vé phụ, sẽ phải chia sẻ với thằng ku đó vì cứ nghĩ mỗi người là 1 giường, không biết là trong 8 cái giường của 1 khoang, duy nhất cái giường tầng 1 của dãy 2 giường dọc hành lang là được quyền bán vé phụ. Đơn giản là tôi chỉ hỏi thằng ku đó vé mày đâu, hình như mày ngồi nhầm chỗ. Thay vì đưa vé cho tôi xem là xong chuyện nó cứ nói đó là ghế của nó, không việc gì nó phải đưa vé... Thế là điên tiết tôi làm ầm ĩ lên đến lúc trưởng toa tới, lúc đó nó mới đưa vé ra, trưởng toa mới giải thích việc bán vé ghế phụ cho tôi biết. Thế là tôi và ku đó cùng ngồi trên cái giường đó. Mà lúc đó, tôi lại nhớ cái bác già già mua vé giúp tôi ở ga Gaya, biết đâu bác ấy lại đúng khi nói đã hết vé. Ngồi một hồi chịu không nổi ku đó đi kiếm báo trải xuống tàu nằm, làm sao mà nó “chiến đấu”, “cầm cự” nổi với dân “chinh chiến” như tôi được (???). Thế là tôi lại chiếm nguyên cái giường. Sáng, nó lại bò lên ghế, để khỏi nhìn mặt nó, tôi vác sách ra đọc, những lúc không đọc thì ngắm cảnh. Cứ thế, cả ngày dài, trừ khi đi toilet (!?).


Thằng ku đó cà chớn nhưng người nhà của nó cũng đàng hoàng, có mấy lúc không có nó mọi người cũng qua hỏi han chuyện trò rồi nói tôi đừng giận nó, nó thế này, thế kia… Tôi cũng bình thường nhưng cũng chẳng cởi mở cho mấy để chuyện trò, vì thật sự tôi không an tâm lắm mấy cái vụ chuyện trò linh tinh trên tàu xe. Do vậy cả ngày tôi cứ ngồi lỳ một chỗ, bữa sáng, bữa trưa, bữa tối chỉ là mấy gói bánh bích quy tôi mua đem theo, vì cho dù nó khô không khốc, đó là thứ vệ sinh nhất tôi mà tôi có thể dùng được khi đi tàu.


Nói thêm về lý do tôi không an tâm việc chuyện trò trên tàu xe, là do 3 người bạn đang chờ tôi ở Delhi, trong những ngày vừa qua cũng mới bị lừa một vố qua mấy chuyện như vậy, nhưng chuyện dài lắm, lại không phải chuyện của mình nên tôi không kể ở đây.


3 bạn đang chờ tôi ở Delhi, tôi chưa hề biết mặt 2 bạn. Còn 1 bạn cũng mới quen biết vài tháng, nhưng cũng chưa hề đi bụi chung. Cả 3 bạn đều là nữ và đi Ấn Độ chuyến này đến 40 ngày, bay từ Saigon-Singapore-Bangalore rồi từ đó đi dần dần lên và mấy anh em hẹn gặp nhau ở Delhi, dự định là sẽ đi lơn tơn chung ở Delhi vài ngày rồi lại chia ra đường ai nấy đi.


Đến Delhi, may mắn là tàu dừng ngay ga New Delhi, ngay đầu khu du lịch balô Paharganj, nhưng do phải đi tìm nhà trọ của 3 bạn ấy đang nghỉ lại không có hướng dẫn trong L.P nên tôi mất gần 1g đồng hồ trong cái ma trận ở đó. Khi đã lấy phòng, tẩy trần xong xuôi… mấy anh em gặp nhau cũng đã hơn 9g đêm, kéo nhau lên 1 quán café sân thượng của khu balo làm 1 chầu tưng bừng và lên chương trình cho hành trình ngày mai.


Tôi đã “hạ cánh an toàn” xuống Delhi như vậy đó!
Dù hôm nay New Delhi là thủ đô, nhưng so với những gì “Delhi” đã có từ nhiều ngàn năm trước, so với bối cảnh thời bấy giờ, thì New Delhi hiện tại chỉ là 1 cái bóng rất mờ, theo thiển ý của cá nhân tôi, dù thành phố gần 13 triệu dân này là 1 trong những đầu tàu kinh tế của Ấn độ và cả khu vực.


Nằm trên con đường giao thương từ Tây Á, Trung Á sang Đông Nam Á, Delhi được cho rằng đây là thành phố huyền thoại Indraprastha có trên 3.000 năm tuổi, nhưng những di tích khảo cổ học cho thấy thành phố này chỉ khoảng 2.500 tuổi. Tuy nhiên, New Delhi hiện nay đã là thành phố thứ 8 được xây dựng lên, ở xung quanh hoặc ngay bên trên các thành phố xưa cũ, sau những chiến trận dữ dội đã tàn phá các thành phố đó. Khu vực Old Delhi hiện nay được xây dựng từ TK XVII, khi Mughal Shah Jahan dời kinh đô từ Agra về đây. 1911, quân đội Anh cũng đã dời kinh đô từ Calcutta về đây và cho đến ngày 15.08.1947, khi Ấn Độ tuyên bố độc lập thì New Delhi cũng được chọn là thủ đô của quốc gia này. Từ đó đến nay, New Delhi đã phát triển không ngừng để thể hiện vai trò đầu tàu của mình trong việc phát triển kinh tế. Chính sự bùng nổ kinh tế này, kéo theo việc dân chúng khắp nơi đổ về, mong cầu 1 cơ hội sống tốt hơn, một tương lai tươi sáng hơn… đã làm cho New Delhi mang một sắc thái Ấn Độ hơn bao giờ hết, sự mâu thuẫn rõ rệt giữa các giai cấp, các tầng lớp kinh tế… Một Delhi đa chiều mà sự lôi cuốn của nó đối với khách du là những gì của một thời xa xưa vang bóng, chứ không của 1 Delhi hiện tại – hỗn độn và xô bồ.


Thời gian dành cho Delhi không nhiều, chúng tôi dự định sẽ chỉ ở đây 2 ngày. Sau đó sẽ chia tay, các bạn sẽ đi tiếp Agra, còn tôi sẽ đi lên tiếp Amritsa, biên giới India – Pakistan, do vậy chúng tôi cố gắng tranh thủ thăm thú Delhi nhiều nhất có thể. Buổi sáng, ra khỏi khu Paharganj, 4 đứa hỏi xe autorickshaw bao đi nguyên ngày nhưng đều bị hét giá trên trời dưới đất, thế là chúng tôi chuyển sang phương án 2, đi metro và đi bộ. Số là ngay ga New Delhi cũng như ở khu Connaught sầm uất kế bên đều có ga metro, do đó 4 tên lóc cóc đi bộ từ Paharganj đến Connaught, chui xuống hầm và lên chuyến metro hướng đến thánh đường Hồi Giáo lớn nhất Delhi Jama Majsid.

Bản đồ Metro, cho bạn nào cần


Metro vắng vẻ vì đã quá giờ đi làm, toa xe sạch sẽ, máy lạnh mát rượi nên chúng tôi rất khoái chí. Nhưng khi đổ ra bên ngoài thì ôi thôi, đường xá đông đen chật cứng. Hướng theo bản đồ, theo các tháp cao của thánh đường để len lỏi trong các đám đông, nhiều lúc tôi cứ ngỡ mình đang lang thang ở chợ Cầu Muối ngày xưa cũ! Nhưng sau 1 đoạn đường len lách, ngôi thánh đường đã hiện ra trước mắt, kiêu hãnh nổi bật trên những xô bồ – và đẹp đến ngỡ ngàng.


Delhi đông đúc từ trên cao và từ dưới đất

Thánh đường lộng lẫy Jama Masjid, không chỉ là thánh đường rộng nhất Delhi mà còn là rộng nhất India và là tuyệt phẩm cuối cùng của quốc vương Hồi giáo Shah Jahan. Được xây dựng vào năm 1644. mãi đến năm 1658 thánh đường này mới được hoàn thành. Được xây dựng bằng đá đỏ và đá cẩm thạch trắng, khoảng sân của ngôi thánh đường khổng lồ này có thể chứa đến 25.000 ngàn người. Nói chung cảm giác đầu tiên khi nhìn thánh đường này là bị ngợp.

Jama Masjid, 1 góc nhỏ

Lộng lẫy Masjid Jama


Không ngạc nhiên lắm khi được biết thánh đường Masjid Jama này được xây dựng bởi quốc vương Shah Jahan, vị quốc vương đã xây dựng nên ngôi đền Taj Mahal lừng danh ở Agra. Hơn thế nữa, thánh đường này lại là tuyệt phẩm cuối cùng mà ông đã xây dựng nên. Trải qua gần 400 năm ở cái xứ Ấn độ thời tiết quá khắc nghiệt nhưng ngôi thánh đường hầu như vẫn giữ nguyên được vẻ tráng lệ như từ thuở nó được sinh ra.



Những mái vòm hun hút cuốn theo hồn người



Hồ nước để tẩy trần trước khi khấn vái


Lang thang mê mải trong cái nắng bắt đầu gay gắt của xứ Ấn, tôi càng đắm chìm hơn khi tòa thánh đường ngày càng rực rỡ khi nắng lên. Không chỉ lộng lẫy khi đứng nhìn từ bên ngoài với các tháp kiều diễm, thánh đường còn mê đắm lòng người với những kiến trúc tinh xảo bên trong, những mái vòm với những đường cong mềm mại, tinh tế chạy dài hun hút như cuốn theo hồn người.


Các góc nhìn quanh Masjid Jama


Lúc đầu, cảm giác được đi chân trần trên sân gạch đã mòn nhẵn thời gian thật dễ chịu (phải gửi giày dép và đi chân trần, bạn đi tour thì được các bạn guide phát cho 1 đôi dép giấy) nhưng khi nắng lên thì việc đó trở thành thử thách, nhưng có lẽ đối với một tên lười biếng lao động da chân mỏng như tôi thôi chứ với dân Ấn thì hình như chẳng hề hấn gì. Nhất là các em bé, mà trò đùa vui của chúng là ra giữa sân nắng tí tởn vui đùa với đám chim bồ câu đang tụ tập trong sân, đuổi chúng bay tung toé lại tạo nên những phông nền tuyệt vời cho các (n)hiếp ảnh gia.

Đám bồ câu trong thánh đường – tưởng tượng cô dâu trong váy trắng toát bay bay trong gió, đám bồ câu tung bay… trong Masjid Jama lộng lẫy… Chẹp!


Masjid Jama qua những khung cửa hẹp.

[Anhhungxalo]

Lang thang trong thánh đường, trên sân, trong hành lang, ở ô cửa này, tòa tháp khác… đã đời đã điếu rồi tôi lại bắt đầu leo lên cao. Người ta cho phép (có bán vé) khách tham quan đi lên một trong hai tòa tháp cao 40m bên cạnh thánh đường. Tòa tháp bé xíu, đi lên bằng 1 cái cầu thang tối thui tối mò, dựng đứng, vòng vèo lượn xoắn lên đến đỉnh. Ở đỉnh của tháp đường kính chừng 2,5m, do vậy số lượng người được cho lên có hạn và thời gian đứng ở đó cũng có hạn. Nếu bạn chịu khó cười cười với anh chàng đứng canh chừng ở đó thì may ra được đứng lâu hơn (!). Từ viewpoint này nhìn xuống thánh đường, nhìn ra Delhi càng thấy vẻ quyến rũ của ngôi thánh đường này, nhất là khi nhìn về 1 thủ đô Delhi của 1 thế kỷ XXI hiện đại tiên tiến (?!) nhà cửa lô xô lộn xộn xung quanh. Bao nhiêu năm trước, khi vùng này còn là mênh mông đất đai chắc tòa thánh đường lộng lẫy này càng nổi bật biết bao.

Nhìn xuống từ tòa tháp cao 40m


Nhìn ra phố phường quanh Jama Masjid.


Nhưng không may (!?) là lúc ở trên cao này, ngôi thánh đường Jama Masjid lại bị “cạnh tranh” nên lu mờ ít nhiều, vì từ đây nhìn sang Pháo đài Đỏ, Red Fort, nằm ngay kế bên rất rõ, lại thấy pháo đài cũng hoành tráng không kém. Nhất là khi nhìn từ xa thì mọi thứ lại càng hấp dẫn hơn – vì không biết có gì trong đó, và thường thì cỏ bên kia đồi lại xanh hơn!!!

Red Fort xa xa quyến rũ


Bị đuổi xuống vì đã mấy lần nhăn nhở cười duyên rồi đứng quá lâu, tôi tiếp lang thang trong Jama Masjid, nhìn ngắm sờ mó một hồi và sau đó, đến giờ hẹn lại tụ tập cả bọn lại, rồi lôi thôi lếch thếch kéo nhau đi bộ sang Red Fort cũng gần gần đó. Nhưng Red Fort sáng nay lại đóng cửa mất tiêu, chỉ mở cửa lại vào buổi chiều. Do vậy chúng tôi phải lang thang đợi đến giờ mở cửa, nhưng nhờ vậy mà hóa hay, chúng tôi ngó nghiêng qua được 1 cái chùa của đạo Jain, rồi lạc vào 1 ngôi đền của đạo Sikh, biết thêm nhiều điều hay. Và sau đó, thông tin hấp dẫn về vùng đất thiêng của đạo Sikh đã làm các bạn kia đổi hướng chuyến đi luôn. Chuyện đó hồi sau sẽ nói tiếp.
Đối diện với Red Fort là ngay một quần thể các ngôi đền của đạo Jain, đên Digambara. Đạo này ra đời cùng thời với đạo Phật, vào thế kỷ VI trước Công Nguyên bởi Đức Mahavira. Nguồn gốc và sự tích của đạo này bpk sẽ kể sau trong dịp thuận tiện nhưng điểm đặc biệt của đạo này là có những nhà sư mộ đạo không mặc đồ gì cả, mà một vài tác giả có liên tưởng đạo này đến Vô tàm giáo trong các tác phẩm của Kim Dung. Hiện nay, đạo này vẫn đang tồn tại trên đất Ấn và rất nhiều di tích thời xa xưa của đạo giáo này cũng đã được phát hiện, đem lại cho bức tranh tôn giáo Ấn càng thêm nhiều sắc màu.


Chỉ tiếc một điều là ngôi đền này đóng cửa nên tôi chỉ chụp được vài tấm hình, từ bên kia đường và qua song sắt. Sau đó, đành phải lên đường vì có đứng đó cũng không làm được gì hơn nữa.

Bên trong khuôn viên chùa Vô tàm giáo

Chùa Vô tàm giáo nhìn từ bên kia đường, 30phút mới có 1 phút giây thoáng đãng như thế này - Ấn độ mà!


Đi lên tý nữa, theo con đường đối diện với cổng chính hướng Tây của Red Fort là 1 khu phố chợ đông đúc và lọt thỏm giữa đó là 1 ngôi đền cũng sầm uất không ké. Tò mò nhìn các tu sĩ và dân mộ đạo tấp nập ra vào, tôi cũng lăng xăng cởi giày ra đi gửi, rón rén rửa chân, ngang qua cửa mượn 1 cái khăn quấn lên đầu rồi chui tọt vào trong.


Đây là 1 ngôi đền của đạo Sikh, Siganj Gurdwara, đạo của những người tuân thủ năm giới lễ (sẽ kể lể sau). Đạo này thoáng hơn đạo Muslim, Hindu… vốn hay cấm cửa người ngoại đạo, đón chào tất cả những người muốn vào thăm viếng đền, chỉ với điều kiện đơn giản là phải đi chân trần và phải có khăn che kín đầu (mà họ luôn có sẵn để cho du khách mượn – nhớ giũ kỹ kỹ kẻo bị lây chí nghen!!!), vì để đầu trần vào trong đền là thất lễ với đấng bề trên. Chỉ tiếc là trong ngôi đền này sử dụng nhiều đèn trắng mà máy của tôi thì không chụp được trong những điều kiện này nên đành thôi chứ các thiện nam tín nữ cũng rất vui vẻ và thoải mái cho tôi chụp hình.
Chùa Vô tàm giáo nhìn từ bên kia đường, 30phút mới có 1 phút giây thoáng đãng như thế này - Ấn độ mà!


Đi lên tý nữa, theo con đường đối diện với cổng chính hướng Tây của Red Fort là 1 khu phố chợ đông đúc và lọt thỏm giữa đó là 1 ngôi đền cũng sầm uất không ké. Tò mò nhìn các tu sĩ và dân mộ đạo tấp nập ra vào, tôi cũng lăng xăng cởi giày ra đi gửi, rón rén rửa chân, ngang qua cửa mượn 1 cái khăn quấn lên đầu rồi chui tọt vào trong.


Đây là 1 ngôi đền của đạo Sikh, Siganj Gurdwara, đạo của những người tuân thủ năm giới lễ (sẽ kể lể sau). Đạo này thoáng hơn đạo Muslim, Hindu… vốn hay cấm cửa người ngoại đạo, đón chào tất cả những người muốn vào thăm viếng đền, chỉ với điều kiện đơn giản là phải đi chân trần và phải có khăn che kín đầu (mà họ luôn có sẵn để cho du khách mượn – nhớ giũ kỹ kỹ kẻo bị lây chí nghen!!!), vì để đầu trần vào trong đền là thất lễ với đấng bề trên. Chỉ tiếc là trong ngôi đền này sử dụng nhiều đèn trắng mà máy của tôi thì không chụp được trong những điều kiện này nên đành thôi chứ các thiện nam tín nữ cũng rất vui vẻ và thoải mái cho tôi chụp hình.
“Một cái” được gọi là hình trong ngôi đền Siganj Gurdwara.


Lê lết trong ngôi đền của đạo Sikh đã đời, cả đám lếch thếch kéo nhau sang tu viện của đền nằm kế bên, cũng là nơi cung cấp thông tin cho những ai quan tâm. Nói ra sợ thất lễ, mục đích đầu tiên của vài bạn trong nhóm là muốn đi thăm Washington city vì sáng giờ lê lết không có chỗ nào tiện. Nhưng được vị trưởng lão tiếp đón nhiệt tình, giảng dạy đủ điều, đưa nhiều tài liệu, cung cấp hình ảnh rực rỡ của Ngôi đền vàng ở Amritsa… nên các bạn ấy bắt đầu lung lay về việc có nên đi đến đó với tôi hay không (vì ban đầu tôi đã dự định là sẽ đi, còn các bạn thì không).

Ngọt ngào India – trong chợ gần Siganj Gurdwara

Xong xuôi, đầu óc sáng láng, thân thể nhẹ nhàng, cả bọn kéo nhau vào chợ thăm thú lê la rồi ăn vặt thay ăn trưa. Ăn uống sao ngồi ngay trước cái am nhỏ thờ khấn gì đó của ông chủ quầy hàng bị ổng chửi um sùm trời đất, cả lũ cười nghiêng ngả kéo nhau sang Red Fort, chuẩn bị vào viếng Pháo đài Đỏ.

Red Fort đây – xin mời vào thăm nào!

[Anhhungxalo]

Red Fort (Lal Qila), Pháo đài Đỏ là một trong những di sản văn hóa thế giới và cũng là di sản của quốc vương Shah Jahan, tác giả của những công trình diễm lệ hoành tráng như Taj Mahal, Jama Masjid… Pháo đài được xây dựng từ năm 1638 và hoàn thành năm 1648, trong kế hoạch dời kinh đô từ Agra về Delhi của quốc vương Shah Jahan, là một trong những điểm son đánh dấu đế chế quyền uy của các quốc vương Hồi giáo – Mughal. Pháo đài có chu vi 2km và có chiều cao dao động từ 18m đến 33m. Cho đến những năm giữa thế kỷ 20, khi Ấn Độ độc lập mãi đến nay, Pháo đài Đỏ vẫn là nơi các nguyên thủ quốc gia Ấn Độ đọc những diễn văn quan trọng đến vận mệnh đất nước cũng như là nơi tổ chức trọng thể quốc khánh hàng năm.

Đường vào Pháo đài Đỏ

Pháo đài rất rộng và chỉ mở cửa Tây, cửa Lahore, cho du khách vào thăm viếng. Cổng Lahore, có cái xuất xứ rất hay là vì nó hướng về phía Lahore, giờ nằm tận ở Pakistan! Đây được xem là biểu tượng độc lập của Ấn Độ khi những lá cờ của quốc gia độc lập Ấn Độ lần đầu tiên đã tung bay ở đây vào năm 1947.

Buổi tham quan để tôn vinh lòng tự hào dân tộc của học sinh lớp mầm, chồi, tiểu học... ở Ấn Độ

Người lớn cũng hãnh diện viếng thăm

Muốn thăm viếng Pháo đài Đỏ, bạn phải chịu khó đi sớm, vì cho dù là khách nước ngoài, bạn được xếp hàng ưu tiên mua vé ở 1 hàng ngắn hơn (và dĩ nhiên là giá cao hơn nhiều lần) nhưng khi sắp hàng vào cửa soát vé, bạn cũng phải đứng theo hàng rất dài. Nếu đi hơn 2 người, bạn nên phân công nhiệm vụ 1 người mua vé, số còn lại xếp hàng thì sẽ rất tiện. À, mà đều này chỉ hợp với 2 người cùng phái, vì ở đây có 2 hàng riêng biệt, 1 cho nam và 1 cho nữ. Nhớ nghen! Cả đám chen chúc mua vé xếp hàng, vào trong cổng là tản mác ra ngay, sau khi hẹn chính xác giờ ra cổng. Ngẩn ngơ lon ton vào cổng tôi, lại như mọi lần khi viếng cảnh đẹp, lại cứ hận mình không chịu mua một cái máy chụp hình tốt hơn. Vấn đề là vì các chùa chiền đền đài di tích ở Ấn Độ rất to lớn, nhưng các góc chụp rất cận và hẹp nên chỉ lấy được góc nhỏ thôi chứ không lấy toàn cảnh được. Kệ nó hén, có nhiêu chơi nhiêu

Đền đài cung điện trong Pháo đài Đỏ.
Ngay khi vào cổng, bạn sẽ gặp ngay 1 dãy dài các hàng quán bán các đồ lưu niệm, mà tôi đã đi như chạy qua đó vì tôi ít có hứng thú với các món đó và đang rất háo hức muốn tìm xem có cái gì sau cái cổng thành nguy nga đó khác hơn là những dãy hàng quán nhộn nhịp này. Tiếp đó, bạn sẽ gặp Bảo tàng chiến tranh Ấn độ, tôi cũng có vào xem các công cụ chiến đấu, đủ thứ các vật dụng liên quan đến các cuộc chiến ngày xưa nhưng vì ở đây không cho chụp hình nên không có hình để chia sẻ.

Cung Diwan-i-am (net)

Các góc khác của Diwan-i-am

Đi thẳng vào trong, bạn sẽ gặp Diwan-i-am, cung thiết triều, nơi nhà vua lắng nghe ý kiến của dân chúng về các chính sách của người cũng như các câu chuyện liên quan đến việc an dân. Cung điện này rộng mênh mông với những trang trí bằng đá màu khắc trên đá cẩm thạch rất đẹp. Nghe nói ngày xưa nó còn được cẩn vàng bạc đá quý nhưng đã bị bóc gỡ do những cuộc chiến tranh ở Ấn Độ. Cung này được trùng tu lần cuối bởi vị Tổng trấn Delhi Lord Curzon vào những năm 1898-1905. Đến đây, bạn sẽ thấy mình thật nhỏ bé và những gì một vị quốc vương đã làm được vào thế kỷ 16 thật đáng nể.


Diwan-i-khas nhìn từ xa

Giống như Diwan-i-am, cũng là cung điện dành cho quốc vương tiếp khách nhưng Diwan-i-khas là cung khu mật, dành cho những cuộc gặp gỡ riêng tư cơ mật chứ không mở rộng cho quần chúng. Cung này được xây bằng đá cẩm thạch trắng và còn được giữ gìn tương đối nguyên vẹn, tuy nhiên cái mái nghe nói ngày xưa lợp bằng bạc cũng đã không còn. Ngai vàng Chim công làm bằng vàng và ngọc cũng đã bị lấy đi. Giờ chỉ còn những đóa hoa ngời sáng trên cẩm thạch trắng trong là những di chứng của thời vàng ngọc oanh liệt xa xưa.


… và lộng lẫy khi đến gần
Những toà cung điện này sẽ làm bạn choáng ngợp bởi vẻ sang trọng quyền quý của nó. Những phiến đá cẩm thạch đồ sộ qua bao năm tháng thời gian, tàn phá của chiến tranh, con người, của ô nhiễm, của mưa acid, của khói lưu huỳnh nồng nặc ở Delhi… vẫn lưu giữ được nét thanh tao của ngày xưa thanh tân.

[Anhhungxalo]

Nhìn các khoảng trống do đã bị bóc gỡ của các chạm khắc trên các bức tường cẩm thạch, tôi mơ màng nghĩ đến ngày xưa nơi đó còn nguyên vẹn với những chạm trổ dát vàng bạc, đá quý... Ôi, tôi còn nhắm mắt lại tưởng tượng trong cung điện nguy nga này những nàng cung nữ yêu kiều nhẹ nhàng lướt êm trong những chiếc saree lộng lẫy, ánh mắt sâu hun hút ợp dưới hàng mi như bóng dừa... đến đó thì phải mở mắt ra thôi. Chẹp!





Hoa văn chạm khắc tinh xảo trên cẩm thạch sáng trắng

Lúc đến đây Red Fort, được nhìn tận mắt, được mân mê sờ mó - đúng nghĩa, được chiêm ngưỡng các kiệt tác của quốc vương Shah Jahan, tôi càng rạo rực mong cho ngày được đến Agra, để sớm được chiêm ngưỡng tuyệt tác của những tuyệt tác của vị vua tài hoa này, ngôi đền diễm lệ Taj Mahal. Chắc nó còn đẹp hơn bội bội phần!
Vào sâu hơn, bạn sẽ choáng ngợp bởi nhiều cung điện đền đài hoành tráng. Do thời gian và việc ghi chú có hạn nên tôi sẽ giới thiệu hình ảnh và 1 số hình ảnh đặc trưng. Bạn nào muốn chi tiết hơn thì “tra gu-gồ” nghen.


Đền Moti Masjid


Các cung điện đền đài trong Red Fort

Red Fort không chỉ là điểm tham quan của người nước ngoài mà còn là điểm picnic quen thuộc của các gia đình và các bạn trẻ Ấn Độ. Bãi cỏ xanh mát, dưới những bóng cây to, tuy hiếm hoi, và bóng của những đền đài thành quách xưa các bạn trẻ, cũng như những du khách có thể sẽ tạm xa rời được một Delhi ồn ào náo nhiệt ô nhiễm ngoài kia để tâm hồn chợt dịu lại nơi đây – không chỉ bởi những nuối tiếc về thời huy hoàng của một ngày xa xưa mà bởi những khoảnh khắc thanh bình hiếm có ở Ấn Độ. Nơi đây, bạn có thể thấy những chú sóc vui đùa cùng những cô sáo mỏ vàng… rồi thỉnh thoảng lại bị quấy rối bởi những mụ quạ đen đáng ghét.

Sóc và sáo đang “chiến đấu” với các con quạ tham lam

Các bạn trẻ Ấn Độ dễ mến, rất thích được chụp hình.