Thực ra khi ta bàn một học thuyết nào nằm trong đạo học Đông Phương(triết học Đông Phưong) đều đụng phải bức tường “vô ngôn”, cho nên khi nói ra thì trở thành
“…hẹp tép so với cái giá trị thật sự của nó”, nhưng bảo rằng
“…ngẫm cái Nhân thời thế nó hữu vị lắm thay!” thì phải xét lại cái nguyên ủy sâu xa của nó. Ta thử xem, nếu chữ Nhân(trị) của Khổng Tử là vạn năng, là “khuôn vàng thước ngọc” cho những nhà chính trị dùng để thâu tóm quyền lực(thiên hạ) thì tại sao:
- Suốt cuối thời Xuân Thu Khổng Tử không được trọng dụng
- Đến thời Chiến Quốc sau khi tóm thâu lục quốc Tần Thủy Hoàng thống nhất thiên hạ thì tận diệt Nho học (đốt sách chôn học trò)
- Và mới đây trong thời “Cách Mạng Văn Hóa” dưới thời Mao Trạch Đông đã bài trừ những tàn tích cuả Khổng Tử vì cho rằng làm cho nước Tàu tụt hậu…
Ngày nay người ta lại bắt đầu ca tụng Khổng Tử
“nào là, nào là…” thì chẳng khác nào của thời
Hán nho và tột đỉnh Nho học là thời
Tống nho…, như vậy chắc phải có thâm ý của sự thống trị xúc tác vào tùy theo nhu cầu
thời đại mà biến chế cho hợp thời để lợi dụng có tính giai đoạn(chính trị) mà thôi!
Thực ra khi bàn chữ Nhân không thôi vì nó là cốt lõi của học thuyết chính trị của Khổng Tử trong Ngũ thường:
Nhân, nghĩa, lễ, trí, tín do môn đệ ghi lại gán cho Khổng Tử trong Luận ngữ, thật ra chính Khổng Tử chỉ viết:
Nhân, trí, dũng, học trò ông đã bỏ đi chữ
dũng rồi thêm vào đó ba chữ
nghĩa, lễ, tín là sao?.
Môt học thuyết “tam sao thất bổn” và “khi thịnh, khi suy” mà trên 2500 năm nay, nó vẫn tồn tại và được tôn sùng cho đến ngày nay thì cũng là điều làm ta suy ngẫm…, việc bàn luận ở đây chỉ là gợi ý, chúng ta thử làm “người mù sờ voi…”, và là kẻ hậu sinh thử nhờ vào khoa vật lý học ta có thể nhìn đạo học Đông phương nói chung và Nho giáo nói riêng theo theo một “lăng kính” khác có lẽ tìm ra lắm điều mới lạ Chăng?…