Tú_Yên
19-03-2009, 20:33
http://i550.photobucket.com/albums/ii422/Tu_Yen123/tieu%20de/1fallcolors032ex211.jpg
Thơ
Đồng Đức Bốn
***
Đồng Đức Bốn - Người làm thơ Lục bát hiện đại
Theo nhà văn Nguyễn Huy Thiệp, thơ Đồng Đức Bốn chính là hơi thở, là hồn vía của cuộc sống hôm nay được ''quản thúc'' trong niêm luật cổ truyền Lục bát. Khoảng 10 năm trở lại đây, xuất hiện khá đông nhà thơ. Công cuộc đổi mới đã mang lại một diện mạo mới cho nền Văn học Nghệ thuật nước nhà. Thơ cũng nhiều lên, cũng sôi động. Trung bình mỗi ngày có 2 tập thơ in ra. Cuộc sống lẫn lộn vàng thau, lẫn lộn vui buồn. Thơ cũng thế ! Trong bối cảnh ấy, Đồng Đức Bốn nổi lên như một hiện tượng thơ đặc biệt.
Đồng Đức Bốn sinh năm 1948, quê ở Hải Phòng. Anh đã từng làm nhiều nghề kiếm sống, cuộc đời sóng gió phiêu bạt nhiều nơi. Những dấu vết ấy hằn sâu trong nhiều bài thơ của anh. Cho đến nay anh đã xuất bản 5 tập thơ.
Đồng Đức Bốn đã từng nhận nhiều giải thưởng trong các cuộc thi thơ của Báo Văn nghệ, Tạp chí Văn nghệ Quân đội và Báo Tiền phong. Anh là người sở trường làm thơ Lục bát. Có lẽ anh là người làm thơ Lục bát hay nhất trong khoảng 50 năm trở lại đây ở Việt Nam, kể từ khi Nguyễn Bính - một nhà thơ chân quê, đồng thời cũng là một thi sĩ đệ nhất lãng tử giang hồ qua đời.
Thơ Lục bát có cái khó là niêm luật cực kỳ chặt chẽ, và là một thể thơ nôm na cổ truyền đặc trưng Việt Nam. Người Việt Nam vị tình. Thơ Lục bát cũng là một thể thơ vị tình. Nó gần gũi với lối sống, nếp nghĩ của người nông dân Việt Nam thật thà, chất phác. Thơ Lục bát rất dễ làm nhưng chính vì thế mà cũng khó hay. Nhiều chữ quá, khôn chữ quá chính là căn bệnh mà nhiều người làm thơ Lục bát dễ mắc phải. Trong hàng vạn, hàng triệu người làm thơ Lục bát thì đa phần đều ở diện ''trí năng'', tức là làm thơ theo trí. Tác giả giống như một người đang chơi trò trí uẩn, sắp xếp các con chữ, các âm vận, âm điệu, cố khuôn nó vào ở trong niêm luật. Có thể thấy rõ sự dụng công của người làm thơ, càng dụng công bao nhiêu thơ càng thiếu tự nhiên, càng dở bấy nhiêu. Ở đây, diện tướng của người làm thơ hiện ra rất rõ, không sao trốn đi đâu được. Chính vì thế làm thơ Lục bát mà không dụng công, dễ dàng như lời người nói quả là rất khó, rất hiếm. Có thể nói rằng trong hàng triệu người mới có một người, nó tựa như thể trò chơi xổ số trong văn chương và định mệnh. Đồng Đức Bốn là người tự dưng có duyên với riêng thể thơ Lục bát. Đó là ân huệ trời đất dành riêng cho anh.
- Chăn trâu đốt lửa trên đồng
Rạ rơm thì ít gió đông thì nhiều
Mải mê đuổi một con diều
Củ khoai nướng để cả chiều thành tro
- Đang trưa ăn mày vào chùa
Sư ra cho một lá bùa rồi đi
Lá bùa chẳng biết làm gì
Ăn mày nhét túi lại đi ăn mày.
Thơ Lục bát của Đồng Đức Bốn thường ngắn, có hai, bốn, sáu hoặc tám đến mười hai câu giống như ca dao. Đôi khi nó có vẻ như một lời nói bâng quơ bình thường:
- Xong rồi chả biết đi đâu
Xích lô Bà Triệu ra cầu Chương Dương.
- Chiều mưa phố Huế một mình
Biết đâu là chỗ ân tình đến chơi.
- Gọi em một tiếng tưởng xong
Không ngờ ai nấp trong lòng trộm nghe.
- Cầm lòng bán cái vàng đi
Để mua những cái nhiều khi không vàng.
- Chuồn chuồn cắn rốn biết bơi
Con tôi chết bởi lời người hát ru
Con tôi chết ở ao tù
Mà lời người vẫn hát ru ngọt ngào.
Hình ảnh nông thôn hôm nay được Đồng Đức Bốn vẽ lại trong nhiều bài thơ vừa giống vừa khác với những thôn Đoài, thôn Đông trong thơ Nguyễn Bính trước đây. Vẫn là cái ngậm ngùi của sự nghèo nàn và mất mát khiến lòng ta nhói đau, khiến lòng ta khôn nguôi ''thương nhớ đồng quê'':
- Nhà quê có cái giếng đình
Trúc xinh cứ đứng một mình lẳng lơ
Nhà quê có mấy trai tơ
Quần bò, mũ cối giả vờ sang chơi.
- Nhà quê chân lấm tay bùn
Mẹ đi cấy lúa rét run thân già
Chợ làng mở dưới gốc đa
Nhà quê đem mấy con gà bán chơi.
- Ối mẹ ơi đê vỡ rồi
Đồng ta trắng xóa cả trời nước trong
Trâu bò thất thểu long đong
Trên bè tre rối bòng bong xoong nồi
Ối mẹ ơi đê vỡ rồi
Mộ cha liệu có lên trời được không
Sao chưa thấy chiếc thuyền rồng
Chở con với mẹ qua giông bão này?
Thơ Đồng Đức Bốn khá giàu hình ảnh, và nói như nhà nghiên cứu phê bình Văn học Vương Trí Nhàn: ''Lục bát của Đồng Đức Bốn: từ tốn, chậm rãi như lời nói vẩn vơ của một người vừa ngán sự đời, vừa không thôi chiêm nghiệm sự đời''. Thơ Đồng Đức Bốn giàu nhịp điệu, có thể thấy rằng không phải ngẫu nhiên mà nhiều nhạc sĩ đã nhận ra sự tài tình và đã có một tình cảm liên tài khi phổ nhạc cho thơ anh. Đấy là các nhạc sĩ Thuận Yến, Doãn Nho, Huy Thục, Đặng Hữu Phúc, An Thuyên, Nguyễn Tiến, Nguyễn Cường, Tuấn Phương, Đoàn Bổng, Minh Quang... Đến nay Đồng Đức Bốn đã có chừng hơn 50 bài thơ được các nhạc sĩ phổ nhạc. Rất có thể đấy là những bài hát phổ thơ hay nhất trong vòng hai mươi năm qua.
Cũng với tình cảm liên tài, nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm đã viết bài ''Bạn thơ'' tặng riêng cho Đồng Đức Bốn:
Bạn chừ đóng gạch nơi nao
Văn chương lấm láp vêu vao mặt người
Bất ngờ bạn đến thăm tôi
Gửi cho mấy tập ôi trời là thơ.
Câu dài câu ngắn ngẩn ngơ
Những rơm với lửa, những tơ với tình
Một người hoang dại một mình
Bơ vơ giữa phố mong thành thi nhân
Lòng yêu yêu đến trong ngần
Đường xa thương vết chân trần bạn tôi
Mong sao bạn bớt bùi ngùi
Cố làm thơ nữa để rồi gặp nhau...
Đồng Đức Bốn là một nhà thơ sáng tạo ra những cái mới trong thơ Lục bát. Anh thuộc diện nhà thơ bảo tồn, bảo lưu các giá trị thơ ca truyền thống. Đấy là một điều khá đặc biệt trong thời buổi thơ lẫn lộn trắng, đen, thật, giả, lẫn lộn chuyên nghiệp và nghiệp dư hôm nay. Thơ anh dị ứng với những cách tân bí hiểm trừu tượng. Sự hiện đại trong thơ Đồng Đức Bốn là ở nội lực bên trong của từng câu thơ. Thơ hiện đại của Đồng Đức Bốn chính là hơi thở, là hồn vía của cuộc sống hôm nay được ''quản thúc'' trong niêm luật cổ truyền Lục bát. Anh thật xứng đáng với danh hiệu Thi nhân, một danh hiệu vẻ vang không dễ dàng gì. Đấy chính là giá trị quý báu mà Đồng Đức Bốn cống hiến cho đời, cho cuộc sống.
(Theo Văn Nghệ Trẻ)
Thơ
Đồng Đức Bốn
***
Đồng Đức Bốn - Người làm thơ Lục bát hiện đại
Theo nhà văn Nguyễn Huy Thiệp, thơ Đồng Đức Bốn chính là hơi thở, là hồn vía của cuộc sống hôm nay được ''quản thúc'' trong niêm luật cổ truyền Lục bát. Khoảng 10 năm trở lại đây, xuất hiện khá đông nhà thơ. Công cuộc đổi mới đã mang lại một diện mạo mới cho nền Văn học Nghệ thuật nước nhà. Thơ cũng nhiều lên, cũng sôi động. Trung bình mỗi ngày có 2 tập thơ in ra. Cuộc sống lẫn lộn vàng thau, lẫn lộn vui buồn. Thơ cũng thế ! Trong bối cảnh ấy, Đồng Đức Bốn nổi lên như một hiện tượng thơ đặc biệt.
Đồng Đức Bốn sinh năm 1948, quê ở Hải Phòng. Anh đã từng làm nhiều nghề kiếm sống, cuộc đời sóng gió phiêu bạt nhiều nơi. Những dấu vết ấy hằn sâu trong nhiều bài thơ của anh. Cho đến nay anh đã xuất bản 5 tập thơ.
Đồng Đức Bốn đã từng nhận nhiều giải thưởng trong các cuộc thi thơ của Báo Văn nghệ, Tạp chí Văn nghệ Quân đội và Báo Tiền phong. Anh là người sở trường làm thơ Lục bát. Có lẽ anh là người làm thơ Lục bát hay nhất trong khoảng 50 năm trở lại đây ở Việt Nam, kể từ khi Nguyễn Bính - một nhà thơ chân quê, đồng thời cũng là một thi sĩ đệ nhất lãng tử giang hồ qua đời.
Thơ Lục bát có cái khó là niêm luật cực kỳ chặt chẽ, và là một thể thơ nôm na cổ truyền đặc trưng Việt Nam. Người Việt Nam vị tình. Thơ Lục bát cũng là một thể thơ vị tình. Nó gần gũi với lối sống, nếp nghĩ của người nông dân Việt Nam thật thà, chất phác. Thơ Lục bát rất dễ làm nhưng chính vì thế mà cũng khó hay. Nhiều chữ quá, khôn chữ quá chính là căn bệnh mà nhiều người làm thơ Lục bát dễ mắc phải. Trong hàng vạn, hàng triệu người làm thơ Lục bát thì đa phần đều ở diện ''trí năng'', tức là làm thơ theo trí. Tác giả giống như một người đang chơi trò trí uẩn, sắp xếp các con chữ, các âm vận, âm điệu, cố khuôn nó vào ở trong niêm luật. Có thể thấy rõ sự dụng công của người làm thơ, càng dụng công bao nhiêu thơ càng thiếu tự nhiên, càng dở bấy nhiêu. Ở đây, diện tướng của người làm thơ hiện ra rất rõ, không sao trốn đi đâu được. Chính vì thế làm thơ Lục bát mà không dụng công, dễ dàng như lời người nói quả là rất khó, rất hiếm. Có thể nói rằng trong hàng triệu người mới có một người, nó tựa như thể trò chơi xổ số trong văn chương và định mệnh. Đồng Đức Bốn là người tự dưng có duyên với riêng thể thơ Lục bát. Đó là ân huệ trời đất dành riêng cho anh.
- Chăn trâu đốt lửa trên đồng
Rạ rơm thì ít gió đông thì nhiều
Mải mê đuổi một con diều
Củ khoai nướng để cả chiều thành tro
- Đang trưa ăn mày vào chùa
Sư ra cho một lá bùa rồi đi
Lá bùa chẳng biết làm gì
Ăn mày nhét túi lại đi ăn mày.
Thơ Lục bát của Đồng Đức Bốn thường ngắn, có hai, bốn, sáu hoặc tám đến mười hai câu giống như ca dao. Đôi khi nó có vẻ như một lời nói bâng quơ bình thường:
- Xong rồi chả biết đi đâu
Xích lô Bà Triệu ra cầu Chương Dương.
- Chiều mưa phố Huế một mình
Biết đâu là chỗ ân tình đến chơi.
- Gọi em một tiếng tưởng xong
Không ngờ ai nấp trong lòng trộm nghe.
- Cầm lòng bán cái vàng đi
Để mua những cái nhiều khi không vàng.
- Chuồn chuồn cắn rốn biết bơi
Con tôi chết bởi lời người hát ru
Con tôi chết ở ao tù
Mà lời người vẫn hát ru ngọt ngào.
Hình ảnh nông thôn hôm nay được Đồng Đức Bốn vẽ lại trong nhiều bài thơ vừa giống vừa khác với những thôn Đoài, thôn Đông trong thơ Nguyễn Bính trước đây. Vẫn là cái ngậm ngùi của sự nghèo nàn và mất mát khiến lòng ta nhói đau, khiến lòng ta khôn nguôi ''thương nhớ đồng quê'':
- Nhà quê có cái giếng đình
Trúc xinh cứ đứng một mình lẳng lơ
Nhà quê có mấy trai tơ
Quần bò, mũ cối giả vờ sang chơi.
- Nhà quê chân lấm tay bùn
Mẹ đi cấy lúa rét run thân già
Chợ làng mở dưới gốc đa
Nhà quê đem mấy con gà bán chơi.
- Ối mẹ ơi đê vỡ rồi
Đồng ta trắng xóa cả trời nước trong
Trâu bò thất thểu long đong
Trên bè tre rối bòng bong xoong nồi
Ối mẹ ơi đê vỡ rồi
Mộ cha liệu có lên trời được không
Sao chưa thấy chiếc thuyền rồng
Chở con với mẹ qua giông bão này?
Thơ Đồng Đức Bốn khá giàu hình ảnh, và nói như nhà nghiên cứu phê bình Văn học Vương Trí Nhàn: ''Lục bát của Đồng Đức Bốn: từ tốn, chậm rãi như lời nói vẩn vơ của một người vừa ngán sự đời, vừa không thôi chiêm nghiệm sự đời''. Thơ Đồng Đức Bốn giàu nhịp điệu, có thể thấy rằng không phải ngẫu nhiên mà nhiều nhạc sĩ đã nhận ra sự tài tình và đã có một tình cảm liên tài khi phổ nhạc cho thơ anh. Đấy là các nhạc sĩ Thuận Yến, Doãn Nho, Huy Thục, Đặng Hữu Phúc, An Thuyên, Nguyễn Tiến, Nguyễn Cường, Tuấn Phương, Đoàn Bổng, Minh Quang... Đến nay Đồng Đức Bốn đã có chừng hơn 50 bài thơ được các nhạc sĩ phổ nhạc. Rất có thể đấy là những bài hát phổ thơ hay nhất trong vòng hai mươi năm qua.
Cũng với tình cảm liên tài, nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm đã viết bài ''Bạn thơ'' tặng riêng cho Đồng Đức Bốn:
Bạn chừ đóng gạch nơi nao
Văn chương lấm láp vêu vao mặt người
Bất ngờ bạn đến thăm tôi
Gửi cho mấy tập ôi trời là thơ.
Câu dài câu ngắn ngẩn ngơ
Những rơm với lửa, những tơ với tình
Một người hoang dại một mình
Bơ vơ giữa phố mong thành thi nhân
Lòng yêu yêu đến trong ngần
Đường xa thương vết chân trần bạn tôi
Mong sao bạn bớt bùi ngùi
Cố làm thơ nữa để rồi gặp nhau...
Đồng Đức Bốn là một nhà thơ sáng tạo ra những cái mới trong thơ Lục bát. Anh thuộc diện nhà thơ bảo tồn, bảo lưu các giá trị thơ ca truyền thống. Đấy là một điều khá đặc biệt trong thời buổi thơ lẫn lộn trắng, đen, thật, giả, lẫn lộn chuyên nghiệp và nghiệp dư hôm nay. Thơ anh dị ứng với những cách tân bí hiểm trừu tượng. Sự hiện đại trong thơ Đồng Đức Bốn là ở nội lực bên trong của từng câu thơ. Thơ hiện đại của Đồng Đức Bốn chính là hơi thở, là hồn vía của cuộc sống hôm nay được ''quản thúc'' trong niêm luật cổ truyền Lục bát. Anh thật xứng đáng với danh hiệu Thi nhân, một danh hiệu vẻ vang không dễ dàng gì. Đấy chính là giá trị quý báu mà Đồng Đức Bốn cống hiến cho đời, cho cuộc sống.
(Theo Văn Nghệ Trẻ)